Phong trào Cần Vương là gì? Nguyên nhân, Đặc điểm, Diễn biến và Ý nghĩa

Phong trào Cần Vương là gì? Nguyên nhân và đặc điểm của phong trào Cần Vương? Diễn biến và ý nghĩa của phong trào là gì? Bản chất của phong trào Cần Vương lịch sử 8 là gì? Vì sao phong trào Cần Vương thất bại? Phong trào Cần Vương bùng nổ trong hoàn cảnh nào?… Đây là những câu hỏi được nhiều người quan tâm trên các diễn đàn lịch sử. Cùng Tip.edu.vn tìm hiểu, phân tích nguyên nhân, diễn biến, kết quả và ý nghĩa của phong trào Cần Vương qua bài viết dưới đây nhé!

Phong trào Cần Vương là gì? Nguồn gốc chiếu Cần Vương

Cần Vương nghĩa là phò vua, nghĩa là phò vua, giúp nước. Phong trào Cần Vương thực chất là một hệ thống các cuộc khởi nghĩa vũ trang trên cả nước từ năm 1885 đến năm 1896 hưởng ứng chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi. Quy mô của phong trào này là cá nhân và địa phương.

Vậy tác dụng của chiếu Cần Vương là gì?

• Chiếu Cần Vương có tác dụng kêu gọi toàn dân cả nước đứng lên đoàn kết giúp vua đánh đuổi thực dân.
• Chính lời kêu gọi đó đã dẫn đến phong trào chống Pháp diễn ra mạnh mẽ trong cả nước. Trong đó, có thể kể đến một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu như: Khởi nghĩa Ba Đình (Thanh Hóa) do Phạm Bành – Đinh Công Tráng lãnh đạo, khởi nghĩa Bãi Sậy (Hưng Yên) do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo, Nguyễn Thiện Thuật khởi nghĩa. Hương Khê (tỉnh Hà Tĩnh) do Phan Đình Phùng…

Nguyên nhân của phong trào Cần Vương

Sau khi tìm hiểu khái niệm về phong trào Cần Vương, chúng ta cùng tìm hiểu thêm về phong trào này. Nguyên nhân của phong trào Cần Vương là gì?

• Thực dân Pháp đô hộ toàn cõi Việt Nam năm 1884
• Dưới sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân, phe chủ chiến sẵn sàng hành động
• Cuộc phản công dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Thất Thuyết rạng sáng ngày 5 tháng 7 năm 1885
• Cuộc phản công của sứ quân thất bại khiến vua Hàm Nghi phải chạy ra Quảng Trị lánh nạn => Chiếu Cần Vương lần thứ 1 được ban hành.
• Chiếu Cần Vương lần thứ hai tại Âu Sơn Hà Tĩnh ngày 20/9/1885 => Từ đó, cuộc kháng chiến Cần Vương bùng nổ mạnh mẽ.

Như vậy, chúng ta đã tìm hiểu được đâu là nguyên nhân dẫn đến phong trào Cần Vương. Để có thêm kiến ​​thức về chủ đề này, chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài Chiếu Cần Vương nhé.

Tìm hiểu về chiếu Cần Vương

Để hiểu sâu hơn về phong trào này chúng ta cùng tìm hiểu nội dung, ý nghĩa của chiếu Cần Vương qua những thông tin cụ thể sau:

Nội dung cơ bản của chiếu Cần Vương là gì?

• Tố cáo tội ác xâm lược của thực dân Pháp
• Lên án sự phi pháp của triều đình Pháp, tố cáo sự bội bạc của một số quan lại
• Khẳng định quyết tâm kháng chiến của triều đình do vua Hàm Nghi đứng đầu
• Kêu gọi, động viên các nho sĩ, văn nhân cũng như nhân dân cả nước tham gia đấu tranh giúp vua khôi phục đất nước phong kiến ​​độc lập.

Ý nghĩa của chiếu Cần Vương?

• Chiếu Cần Vương kêu gọi nhân dân chung sức chống Pháp, khôi phục độc lập, khôi phục chế độ phong kiến ​​với một vị vua tài ba.
• Khẩu hiệu này đã nhanh chóng khơi dậy tình yêu quê hương đất nước, lòng căm thù giặc ngoại xâm của toàn dân => Một phong trào vũ trang chống thực dân Pháp diễn ra sôi nổi và kéo dài hơn 12 năm.

Nêu tóm tắt về phong trào Cần Vương?

Sau khi có những hiểu biết về nguyên nhân bùng nổ phong trào, nội dung, ý nghĩa của chiếu Cần Vương, chúng ta cùng tìm hiểu diễn biến của phong trào này qua hai giai đoạn chính.

Giai đoạn I (1885-1888): Phong trào bùng nổ khắp cả nước

• Hưởng ứng chiếu Cần Vương, nhiều nhân vật văn học, nhân sĩ yêu nước đã hưởng ứng bằng cách tập hợp nghĩa quân, xây dựng căn cứ địa. Họ đã cùng nhau chiến đấu kiên cường, quyết liệt chống thực dân Pháp và bè lũ tay sai trên phạm vi rộng lớn Bắc Bộ và Trung Bộ.
• Nhiều tướng lĩnh, văn nhân tham gia như Phan Đình Phùng, Trần Xuân Soạn, Phạm Bành, Mai Xuân Thưởng …
• Triều đình Hàm Nghi với sự ủng hộ, giúp đỡ của Tôn Thất Đạm và Tôn Thất Nghiệp (là hai người con của Tôn Thất Thuyết). Trước sự áp bức của thực dân Pháp, vua Hàm Nghi rút quân và chiến đấu ở vùng núi Quảng Bình, rồi trở về Âu Sơn (Hà Tĩnh).
• Tháng 6 năm 1886, triều đình Đồng Khánh của thực dân Pháp theo lệnh của Toàn quyền P.Bert xuống đường kêu gọi đầu hàng, nhưng không một ai trong triều đình Hàm Nghi chịu đầu hàng.
• Đặc điểm của phong trào Cần Vương (1885-1896) thời kỳ này là các hoạt động bị hạn chế ở mức độ nhất định, mang tính chất lẻ tẻ.
• Ở Bắc Kỳ, có nhiều cuộc nổi dậy nổi tiếng như Khởi nghĩa Cai Kinh ở Bắc Giang, khởi nghĩa Đốc Tít ở ​​Đông Triều, khởi nghĩa Nguyễn Quang Bích, khởi nghĩa Tạ Hiện ở Thái Bình và Nam Định, khởi nghĩa Nguyễn Thiện Thuận. ở Hưng Yên, Hải Dương, khởi nghĩa Đinh Công Tráng, Phạm Bành ở Thanh Hóa, khởi nghĩa Phan Đình Phùng, Lê Ninh ở Hương Khê-Hà Tĩnh…
• Ở vùng Trung Kỳ, nổi bật nhất là cuộc khởi nghĩa của Lê Trực và Nguyễn Phạm Tuân ở Quảng Bình, khởi nghĩa của Trần Quang Dự, Nguyễn Duy Hiệu và Nguyễn Hàm ở Quảng Nam, khởi nghĩa của Lê Trung Đình ở Quảng Ngãi, khởi nghĩa Mai Xuân Thưởng ở Bình Định….
• Cuối năm 1888, do Trương Quang Ngọc phản bội, vua Hàm Nghi bị bắt đày đi Angieri, giai đoạn đầu của cuộc khởi nghĩa Cần Vương kết thúc.

Giai đoạn II (1888-1896): Phong trào tập hợp các cuộc nổi dậy lớn

• Giai đoạn này từ cuối năm 1888, tuy không có sự lãnh đạo của triều đình nhưng phong trào Cần Vương vẫn tập hợp được nhiều văn thân, sĩ phu yêu nước và phát triển thành nhiều cuộc nổi dậy lớn, tiếp tục duy trì cùng tổ chức. cao hơn.
• Một số cuộc khởi nghĩa lớn như khởi nghĩa Hương Khê của Phan Đình Phùng và Cao Thắng, khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Tống Duy Tân lãnh đạo, khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuận lãnh đạo….
• Trong thời kỳ này, có nhiều cuộc nổi dậy lớn nhưng thực dân Pháp cũng tăng cường càn quét ác liệt. Vì vậy, để duy trì và phát triển hoạt động của mình, nghĩa quân phải chuyển địa bàn hoạt động ra nhiều vùng khác, từ đồng bằng đến trung du và miền núi.
• Đặc điểm chung trong cả hai giai đoạn của phong trào Cần Vương vẫn là hoạt động riêng lẻ, rời rạc, chưa có sự thống nhất giữa các cuộc khởi nghĩa lớn. Sự cục bộ của những cuộc nổi dậy này dẫn đến sự thiếu lãnh đạo và chặt chẽ. Vì vậy, đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến sau này họ thất bại dưới sự đàn áp và càn quét của quân Pháp.
• Năm 1896, phong trào Cần Vương chấm dứt.

Nêu đặc điểm của phong trào Cần Vương?

• Phạm vi hoạt động: Giai đoạn đầu của phong trào Cần Vương diễn ra trên phạm vi rộng khắp cả nước, nhất là ở Bắc – Trung Bộ, giai đoạn sau chuyển dần trọng tâm lên miền núi và trung du.
• Quy mô của phong trào Cần Vương: Quy mô lớn (hàng trăm cuộc nổi dậy) nhưng còn nhỏ lẻ, cục bộ cũng như thiếu sự liên kết chặt chẽ thành phong trào toàn quốc.
• Những người lãnh đạo phong trào Cần Vương: Văn thân, chí sĩ yêu nước.
• Lực lượng tham gia: Đông đảo các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nông dân.
• Mục tiêu của phong trào Cần Vương: Chống đế quốc và phong kiến ​​đầu hàng, giải phóng dân tộc.
• Các tính năng nổi bật: Yêu nước, chống xâm lược trên lập trường phong kiến.

Các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương

Từ việc tìm hiểu phong trào Cần Vương là gì, các em cũng cần nắm được các cuộc nổi dậy của phong trào này như sau:

• Nghĩa trang Nguyễn Duy Hiệu Quảng Nam.
• Khởi nghĩa của Nguyễn Xuân Ôn ở Nghệ An.
• Cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Văn Giáp ở Sơn Tây và Tây Bắc (1883-1887)
• Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) của Phan Đình Phùng, Cao Thắng ở Hương Khê, Hà Tĩnh.
• Khởi nghĩa của Lê Thành Phương ở Phú Yên (1885–1887).
• Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) của Đinh Công Tráng, Phạm Bành ở Nga Sơn, Thanh Hóa.
• Khởi nghĩa Mai Xuân Thưởng ở Bình Định.
• Khởi nghĩa Hùng Lĩnh (1886–1892) của Tống Duy Tân ở Bá Thước, Quảng Xương, Thanh Hóa.
• Phong trào kháng chiến ở Thái Bình – Nam Định của Tạ Hiện và Phạm Huy Quang.
• Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883–1892) của Nguyễn Thiện Thuật ở Hưng Yên.
• Khởi nghĩa Hưng Hóa của Nguyễn Quang Bích ở Phú Thọ, Yên Bái.
• Khởi nghĩa Trịnh Phong ở Khánh Hòa (1885-1886).
• Khởi nghĩa Thanh Sơn (1885–1892) của Đốc Ngữ (Nguyễn Đức Ngữ) ở Hòa Bình.
• Khởi nghĩa của Hoàng Đình Kính ở Lạng Sơn, Bắc Giang.
• Khởi nghĩa của Lê Trực và Nguyễn Phạm Tuân ở Quảng Bình.
• Khởi nghĩa của Trương Đình Hối, Nguyễn Tự Như ở Quảng Trị.
• Khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913)
• Khởi nghĩa của Lê Trung Đình và Nguyễn Tự Tấn ở Quảng Ngãi.
• Cuộc khởi nghĩa của Cù Hoàng Địch ở Nghệ Tĩnh.

Nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương là gì?

Qua việc phân tích và tìm hiểu diễn biến của phong trào Cần Vương qua các giai đoạn, chúng ta sẽ rút ra được nguyên nhân thất bại của phong trào này với những ý chính sau:

• Các tính năng địa phương: Sự thất bại của phong trào Cần Vương không thể không kể đến tính chất cục bộ với các cuộc kháng chiến. Những người lãnh đạo phong trào chỉ có uy tín tại địa phương nơi họ đến, đồng thời chống lại mọi sự đoàn kết của phong trào.
• Thiếu sự hội tụ và lãnh đạo: Phong trào Cần Vương chưa hội tụ và tập hợp thành một khối thống nhất, chưa có phương hướng hoạt động và chỉ đạo chiến lược rõ ràng.
• Quan hệ với người dân: Các cuộc nổi dậy của phong trào Cần Vương không lấy được lòng tin của nhân dân vì gốc rễ chưa xuất phát từ giai cấp nông dân và còn là cướp của dân.
• Xung đột tôn giáo: Xung đột với đạo Công giáo bằng những cuộc tàn sát vô cớ khiến nhiều giáo dân phải tự vệ bằng cách cấu kết với thực dân Pháp.
• Xung đột sắc tộc: Sai lầm trong chính sách sa thải các quan chức người Việt, trao quyền tự quản cho các dân tộc thiểu số đã khiến các dân tộc này đứng về phía Pháp. Điều này đã làm cho các dân tộc thiểu số cắt đứt đường liên lạc của quân Cần Vương, người Thượng bắt được vua Hàm Nghi
• Vũ khí: Với vũ khí thô sơ, phong trào Cần Vương khó cạnh tranh với vũ khí hiện đại của Pháp
• Lực lượng chênh lệch: Lực lượng của phong trào Cần Vương quá khác với quân Pháp
• Tinh thần chiến đấu: Nhiều thủ lĩnh phản bội đã nhanh chóng đầu hàng và bỏ vũ khí khi thấy bất lợi cho cuộc nổi dậy.

Bản chất của phong trào Cần Vương là gì?

Phong trào Cần Vương là gì? Là chỗ dựa giúp vua giành lại đất nước, thể hiện tình yêu dân tộc, tuy nhiên phong trào lại diễn ra lẻ tẻ mang tư tưởng phong kiến, thể hiện tính dân tộc sâu sắc.

Bài học kinh nghiệm rút ra từ phong trào Cần Vương là gì?

• Phong trào nào cũng cần có lực lượng xã hội tiên tiến, có khả năng lãnh đạo.
• Cần có sự phối hợp giữa các cuộc nổi dậy.
• Luôn chủ động và linh hoạt trong chiến thuật…

Sự kiện đánh dấu sự kết thúc của phong trào Cần Vương?

Sự kiện nào cho thấy sự kết thúc của phong trào Cần Vương, hay phong trào Cần Vương kết thúc với sự thất bại của cuộc khởi nghĩa nào? Đây chắc hẳn là thắc mắc của rất nhiều bạn, đặc biệt là các bạn học sinh lớp 8 Trung học cơ sở.

Khởi nghĩa Hương Khê thất bại năm 1896 Đó là sự kiện đánh dấu sự kết thúc của phong trào Cần Vương.

Nêu khái niệm về phong trào Cần Vương? Diễn biến, nguyên nhân bùng nổ và thất bại cũng như tính chất của phong trào Cần Vương đã được thể hiện rõ trong bài viết trên. Hy vọng bạn đã tìm được thông tin hữu ích cho mình với những kiến ​​thức trên. Nếu bạn có đóng góp gì cho bài viết Phong trào Cần Vương là gì, hãy để lại bình luận bên dưới để chúng ta cùng trao đổi thêm nhé!

Xem thêm:

• Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp
• Khởi nghĩa Hương Khê: Diễn biến, ý nghĩa và nguyên nhân thất bại
• Khởi nghĩa Yên Thế Lịch: Nguyên nhân, Tóm tắt, Bản chất và Kết quả