Nghị luận là gì? Bố cục của bài văn nghị luận và những sai lầm cần tránh khi viết

Diễn ngôn là gì? một bài luận là gì? Cấu trúc của một bài luận là gì? Hãy theo dõi thông tin trong bài viết để giải đáp thắc mắc trên.

1. Diễn ngôn là gì?

Nghị luận được định nghĩa là một hình thức hoặc phương thức văn bản tồn tại với nội dung chủ yếu là bàn luận về một đối tượng, có thể là đời sống, chính trị, xã hội hoặc một tác phẩm văn học nhằm đưa ra những lập luận, dẫn chứng thuyết phục cho người đọc.

Bên cạnh đó, lập luận còn là những lời tâm huyết mà người viết/diễn giả muốn gửi gắm đến người đọc/người nghe.

2. Văn nghị luận và đặc điểm của nó

Văn nghị luận được hiểu là hình thức văn bản mà tác giả viết bài đó chủ yếu dùng lí lẽ, dẫn chứng rồi lập luận để thể hiện suy nghĩ, quan điểm của mình về một tác phẩm, một vấn đề. chủ đề nào đó.

Kiểu viết này nhằm giúp người nghe, người đọc tin tưởng, hiểu để đồng hành cùng người viết, người nói.

Một bài văn nghị luận bao giờ cũng có luận điểm, luận cứ và luận chứng. Trong đó, luận điểm là ý kiến ​​thể hiện quan điểm của bài viết. Thông thường, luận đề được thể hiện bằng một phán đoán có ý nghĩa khẳng định bản chất của khía cạnh nội dung được triển khai, từ đó làm sáng tỏ luận đề. Trong bài văn nghị luận, các luận điểm được trình bày và sắp xếp theo một trình tự hợp lí, được triển khai với các dẫn chứng và lí lẽ phù hợp.

Thông thường, mỗi bài văn nghị luận sẽ có các luận điểm: luận điểm chính, luận điểm, phát triển luận điểm.

Luận cứ là lý lẽ và bằng chứng được đưa ra bởi tác giả để làm rõ một điểm. Về lập luận, đây là từ để chỉ cách tổ chức, vận dụng dẫn chứng, lập luận sao cho lập luận có sức thuyết phục, nổi bật. Trong lập luận có các cách quy nạp, so sánh, phân tích, suy luận, tổng hợp để đảm bảo lập luận chặt chẽ.

3. Cấu trúc của một bài văn nghị luận

Bài văn nghị luận bao gồm luận đề, luận cứ và luận cứ. Cấu trúc cụ thể như sau:

• Mở bài (vấn đề): Nêu vấn đề, nêu luận điểm cơ bản
• Thân bài (giải quyết vấn đề): Triển khai trình bày luận điểm, thuyết phục người nghe bằng cách đưa ra dẫn chứng, lí lẽ phù hợp
• Kết bài (kết thúc vấn đề): Khẳng định ý nghĩa, tầm quan trọng của vấn đề

Người viết có thể sắp xếp nhiều dàn ý khác nhau, tùy theo vấn đề và đối tượng mà mình cần thuyết phục. Tuy nhiên, một số quy tắc cần được tuân theo khi sắp xếp:

• Các luận điểm phải tương đương nhau và cùng có chức năng làm sáng tỏ vấn đề trọng tâm
• Các ý nhỏ phải làm rõ ý lớn và trình bày rõ ràng, tránh trùng lặp
• Không phải ý nào cũng cần trình bày bình đẳng hoặc phân tích kỹ, nghĩa là nói vừa đủ

4. Các kiểu bài văn nghị luận phổ biến

Bình luận xã hội

Đây là những bài viết nói về những vấn đề trong xã hội, những hiện tượng tích cực và tiêu cực hoặc những tư tưởng đạo đức nào đó đang diễn ra. Ngoài ra, nghị luận xã hội còn xoay quanh vấn đề môi trường, thiên nhiên…

Trong văn nghị luận xã hội có hai dạng chính:

• Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống: Kiểu văn nghị luận về những sự việc, hiện tượng có ý nghĩa nhất định trong đời sống, có thể chê hoặc khen.

Nội dung của kiểu bài này cần làm rõ các sự việc, hiện tượng, chỉ ra mặt đúng, sai cũng như tác động của vấn đề đối với xã hội. Ngoài ra, cũng cần thể hiện thái độ không đồng tình hay đồng tình…

– Hình thức: Bố cục bài viết mạch lạc, luận điểm rõ ràng, có lời bình ngắn gọn nhưng vẫn phải bày tỏ quan điểm của mình.

• Nghị luận về một tư tưởng, đạo đức nào đó: Là dạng bài viết về đạo đức xã hội, lối sống hay tư tưởng của một số bộ phận trong cuộc sống hiện nay.

Nội dung: Cần chỉ ra vấn đề tư tưởng, tác nhân, đồng thời phân tích bằng chứng minh, đối chiếu, so sánh, từ đó chỉ ra mặt tốt, mặt xấu, đúng sai của vấn đề.

Hình thức: Bố cục 3 phần cụ thể, đặc biệt có lập luận chặt chẽ, đúng đắn, rõ ràng, dễ hiểu.

nghị luận văn học

Đây là dạng bài nghị luận về các vấn đề liên quan đến tác phẩm văn học, bao gồm các yếu tố về tác phẩm và tác giả. Người viết bài nghị luận văn học thường sẽ trình bày những suy nghĩ, cảm nhận của bản thân liên quan đến nội dung tác phẩm hoặc bày tỏ sự đồng tình, không đồng tình.

Tiểu luận văn học bao gồm những điều sau đây:

• Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ: Người viết sẽ đánh giá, nhận xét về nội dung cũng như nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ đó.

Nội dung: Cần tập trung phân tích các yếu tố như hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, giá trị nghệ thuật và nội dung, tư tưởng để nêu được những giá trị liên quan của đoạn thơ, đoạn thơ.

Hình thức: Bài viết được trình bày với bố cục rõ ràng, mạch lạc, lời văn giàu sức gợi, thể hiện sự chân thành trong đó.

• Nghị luận về tác phẩm văn xuôi: Với dạng bài này, người viết sẽ trình bày đánh giá, cảm nhận của mình về nhân vật trong tác phẩm.

Nội dung: Nêu nhận xét, đánh giá về tác phẩm văn xuôi đó. Tất cả phải dựa trên ý nghĩa cốt truyện, giá trị hiện thực và tính cách thể hiện trong tác phẩm. Người viết phải trình bày luận điểm, luận cứ rõ ràng để thuyết phục người đọc về những nhận định, nhận xét của mình.

Hình thức: Bài viết có bố cục mạch lạc, lời văn chính xác gợi cảm.

5. Bài văn nghị luận có những thao tác lập luận nào?

Tìm hiểu các thao tác lập luận sau để biết cách viết bài văn nghị luận hay hơn.

Thao tác phân tích:

• Tìm hiểu chức năng biểu hiện của từng chi tiết
• Liên tưởng, tưởng tượng để có thể mở rộng nội dung có ý nghĩa
• Một số phương pháp phân tích phổ biến: phân loại đối tượng, chia đối tượng thành các bộ phận, liên hệ, so sánh, đối chiếu hoặc định nghĩa…

thao tác giải thích

• Giải thích cơ bản về từ ngữ, nghĩa đen, nghĩa bóng hoặc các khái niệm khó hiểu
• Giải thích toàn bộ vấn đề dựa trên cách giải thích trên, chú ý đến nghĩa hàm ẩn và nghĩa tường minh

Thao tác nhận xét

• Nêu nhận xét về đối tượng nghị luận
• Nhận xét, đánh giá vấn đề: Cần có lập trường đúng đắn, phải có tiêu chí đánh giá

hành động chứng minh

• Nói về lý do
• Chỉ vào dẫn chứng và đưa ra dẫn chứng: Chứng minh thuyết phục hơn bằng cách phân tích các dẫn chứng đã cho. Ngoài ra, bạn có thể giải thích trước rồi trích dẫn

thao tác so sánh

• Nhận xét về đối tượng nghị luận, tìm đối tượng tương phản hay tương đồng hoặc cả hai
• Thể hiện sự tương đồng giữa các đối tượng
• Chỉ ra điểm khác nhau của các đối tượng dựa vào nội dung sắp học
• Xác định giá trị cụ thể

Thao tác từ chối

Việc bác bỏ một ý kiến ​​sai có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau như bác bỏ luận cứ, bác bỏ luận cứ hoặc bác bỏ luận cứ. Ngoài ra, cũng có thể thực hiện kết hợp cả 3 cách này.

• Bác bỏ lập luận: Chỉ ra những mâu thuẫn, thiếu logic trong lập luận của đối phương
• Bác bỏ lập luận: Chỉ ra sự sai trái và sai sót trong bằng chứng và lập luận
• Bác bỏ luận điểm: Có 2 cách là dùng suy luận hoặc dùng thực tế

6. Một số lỗi dễ mắc phải khi làm văn

• Mở bài lan man, kết thúc không thành công

Một bài viết thường được đánh giá cao hay không phụ thuộc vào cách bạn viết phần mở đầu và cách bạn dẫn dắt vấn đề ở các phần tiếp theo. Tuy nhiên, nhiều bạn viết phần mở đầu rất lan man, kéo dài đến nửa trang mà chưa nêu được mấu chốt của vấn đề. Do đó, bài viết không cô đọng vấn đề và gây phản cảm cho người đọc.

Để tránh sai lầm này, bạn có thể dẫn dắt phần mở đầu theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Tuy nhiên, nếu bạn không chắc nét chữ của mình thì không nên sử dụng cách giới thiệu gián tiếp vì nó có thể tạo điểm trừ trong mắt giám khảo.

Đối với phần kết bài cần nhìn nhận và khẳng định lại vấn đề, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm. Ngoài ra, không nên phân tích một vấn đề khác ở đây.

• Nhầm lẫn, không xác định đúng dạng chủ đề

Bạn có thể lạc đề và lạc đề nếu xác định sai các loại chủ đề. Vì vậy, bạn cần đọc kỹ đề và xác định từ khóa chính để tránh mắc lỗi này. Sau khi đã xác định được trọng tâm, hãy bắt đầu phác thảo và làm việc với các điểm.

• Viết lan man, không súc tích

Một bài văn nghị luận dài vài trang nhưng lan man và lạc chủ đề có thể không được điểm cao bằng bài văn dài một trang, nhưng nó ngắn gọn và súc tích. Một bài viết dài rất dễ rơi vào tình trạng trùng ý, trùng luận điểm. Theo đó, bài văn có thể bị nhầm lẫn ở các câu. Do đó, các em cần đặc biệt lưu ý điều này để không mắc phải, từ đó đạt điểm cao hơn cho bài viết này.

Theo kinh nghiệm của những giáo viên lâu năm, một bài văn xã hội chỉ nên có khoảng 200 từ. Ngôn ngữ sử dụng cần ngắn gọn, cô đọng và súc tích, tránh trường hợp viết lan man, lặp ý. Khi đó, học sinh sẽ có nhiều thời gian hơn để tiếp tục viết bài nghị luận văn học.

Bài viết trên đã giải thích lập luận là gì, bố cục của một bài văn nghị luận cũng như các thao tác lập luận của kiểu bài văn này. Qua đó, các em có thể hiểu thêm về bài văn nghị luận và cách làm bài văn nghị luận hay hơn. Chúc may mắn với bài tiểu luận của bạn.