Hướng dẫn soạn bài: Đổng Mẫu

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

Tuồng là loại hình nghệ thuật độc đáo của dân tộc ta, phát triển mạnh vào cuối thế kỉ XVII đến thế kỉ XIX.  Sơn Hậu là tác phẩm thuộc thể loại tuồng – một thể loại sân khấu dân gian. Tác phẩm thuộc loại tuồng pho (còn gọi là tuồng cung đình gay tuồng thầy), viết về đề tài trung với vua hoặc đánh giặc bảo vệ đất nước, bảo vệ triều đình được biểu hiện cụ thể ở cuộc đấu tranh gay gắt, quyết liệt giữa hai phe chính nghĩa (Đổng Kim Lân) phe phi nghĩa  (Tạ Thiên Lăng và bọn tay chân). Cuối cùng chính nghĩa chiến thắng phi nghĩa.

Đoạn trích thuộc hồi ba của vở tuồng. Sơn Hậu là vùng đất trọng yếu nơi biến cương, vua Tề cho cha con Phàn Định Công trông coi. Vua Tề ốm nặng, thái sư Tề Thiên Lăng ra sức chuẩn bị cướp ngôi. Khi vua Tề mất, họ Tạ cướp ngôi. Đổng Kim Lân đã cũng Khương Linh Tá cứu hoàng tử

Đoạn trích bắt đầu từ đoạn Hổ Bôn bắt mẹ của Kim Lân là Đổng Mẫu. Tạ Ôn Đình bắt Đổng Mẫu viết thư khuyên Kin Lân hàng Tạ để cứu mẹ. Đổng Mẫu không chịu khuất phục. Tạ Kim Lân đau lòng nhìn cảnh mình bị hành hạ.

Những mâu thuẫn xuất hiện trong đoạn trích: Mâu thuẫn giữa Kim Lân và họ Tạ vì họ Tạ bắt Đổng Mẫu – mẹ của Kim Lân để ép Kim Lân ra hàng; Mâu thuẫn Trung và hiếu: Kim Lân hàng giặc để cứu mẹ là giữ chữ hiếu thì phạm tội bất trung. Giữa trung thì bất hiếu. Kim Lân phải đấu tranh tư tưởng. Đổng Mẫu dạy con phải giữ chữ trung. Cao trào đoạn trích tập trung ở đoạn Kim Lân định hàng, Đổng mẫu không đồng ý, giận dữ. Mẫu thuẫn được giải quyết khi Kim Lân giả hàng để hoãn binh. Đoạn trích tập trung ca ngợi tấm lòng trung nghĩa của Đổng Mẫu, thể hiện quan niệm của tác giả về trung, hiếu, nghĩa theo quan niệm đạo đức truyền thống.

TÓM TẮT TÁC PHẨM

Tác phẩm gồm ba hồi. Lấy khung cảnh câu chuyện là triều đình nhà Tề của Trung Quốc. Phe chính nghĩa trung thành với vua Tề, ra sức bảo vệ nhà Tề. Phe phi nghĩa là gia đình họ Tạ, âm mưu cướp ngôi vua. Cuối cùng, phe Đổng Kim Lân, phe chính nghĩa, đã chiến thắng, nhà Tề được lập lại.

Hệ thống nhân vật của tác phẩm chia làm hai phe. Phe chính nghĩa bao gồm: Đổng Kim Lân, Khương Linh Tá, Phàn Định Công, Đổng Mẫu… Phe phi nghĩa gồm: Tạ Thiên Lăng, Tạ Ôn Đình, Tạ Lôi Phong, Tạ Nhược Bôi, Hổ Bôn…

II. RÈN KĨ NĂNG

1. Trong đoạn trích có sự xuất hiện của cả hai phe.

Phe chính nghĩa có Đổng Mẫu và Đổng Kim Lân là hai mẹ con.

Phe phi nghĩa có Tạ Ôn Đình, Tạ Lôi Nhược và Hổ Bôn anh em, chủ tớ).

2. Phe họ Tạ muốn Đổng Kim Lân quy hàng nhưng Đổng Kim Lân không chịu, một lòng phò giúp Phụng Cơ và hoàng tử, chuẩn bị khôi phục nhà Tề.