Chuyển động cơ học là gì? Các dạng bài tập có lời giải từ A – Z

Chuyển động cơ học là một trong những kiến ​​thức vật lý lớp 8 cơ bản được áp dụng khá nhiều trong các bài tập trong các kì thi hiện nay. Chính vì vậy, trường THPT CHUYÊN LAM SƠN sẽ chia sẻ lý thuyết về Chuyển động cơ học là gì?? Các dạng chuyển động cơ học Các câu hỏi thường gặp và bài tập có lời giải chi tiết cho các bạn tham khảo

Chuyển động cơ học là gì??

Sự thay đổi vị trí của vật theo thời gian so với vật khác (vật làm mốc) được gọi là chuyển động cơ học (gọi tắt là chuyển động).

Ví dụ: Một con tàu đang chạy trên biển cho rằng con tàu có độ dịch chuyển cơ học so với Trái đất.

Một vật được cho là đứng yên khi vị trí của nó không thay đổi theo thời gian so với một vật khác.

Sự chuyển động tương đối

Chuyển động hay nghỉ ngơi là tương đối, vì cùng một vật thể có thể được coi là chuyển động so với vật này nhưng lại chuyển động tương đối với vật khác.

• Tính tương đối của chuyển động phụ thuộc vào vật được chọn làm mốc.
• Thông thường người ta hay chọn Trái đất hoặc những vật thể gắn liền với Trái đất làm điểm mốc.

Các dạng chuyển động cơ học phổ biến

Quỹ đạo của chuyển động là đường mà một vật thể theo dõi trong chuyển động. Thông thường chúng ta sẽ gặp các dạng chuyển động sau:

• Chuyển động thẳng: Quỹ đạo của chuyển động là một đường thẳng, chẳng hạn như một vật rơi tự do từ độ cao.
• Chuyển động cong: Quỹ đạo chuyển động là một đường cong, chẳng hạn như ném hoặc đi qua một vật thể.
• Chuyển động tròn: Quỹ đạo chuyển động là hình tròn, ví dụ cánh quạt quay.

Xem thêm: Định luật phản xạ ánh sáng và bài tập có hình ảnh minh họa chuẩn 100%

Phương pháp giải các bài toán chuyển động cơ học

1. Chuyển động cơ học

Khi nói vật này chuyển động hay đứng yên thì cần nói vật gì trong mối quan hệ với vật (làm vật mốc)?

Vì vậy muốn biết vật A đang chuyển động hay đứng yên so với vật B thì ta phải xét vị trí của vật A so với vật B. Nếu:

• Nếu vị trí của vật A so với vật B thay đổi theo thời gian thì ta nói vật A chuyển động so với vật B.
• Vị trí của vật A so với vật B không thay đổi theo thời gian, khi đó ta nói vật A đứng yên so với vật B.

2. Tính tương đối của chuyển động

Để chứng minh rằng chuyển động hay nghỉ ngơi là tương đối, ta phải chọn ít nhất 3 vật: vật A, vật B và vật C. Sao cho vật A chuyển động so với vật B nhưng lại đứng yên so với vật C.

Ví dụ 1: Làm thế nào để biết một chiếc ô tô trên đường, một chiếc thuyền trên sông, một đám mây trên trời … đang chuyển động hay đứng yên?

Câu trả lời

Để biết một đối tượng đang chuyển động hay đang dừng lại, chúng ta so sánh vị trí của một đối tượng so với một đối tượng khác theo thời gian:

• Ôtô có vật gì đó đứng yên bên đường (cột đèn, cột điện, …)
• Thuyền với một cái gì đó đứng yên trên bờ sông (cây bên sông, …)
• Một đám mây có thứ gì đó gắn liền với Trái đất (nhà cửa, cây cối, …)

=> Chúng ta nói rằng chúng đứng yên nếu vị trí của chúng không thay đổi so với đối tượng tham chiếu. Chúng tôi nói rằng chúng di chuyển nếu vị trí thay đổi so với đối tượng tham chiếu.

Ví dụ 2: Một người trên tàu A nhìn thấy tàu B đang chuyển động về phía trước. Những người trên tàu B thấy tàu C cũng đang tiến lên. Vậy những người trên tàu A sẽ nhìn thấy tàu C như thế nào?

Sự bế tắc
B. lùi lại
C. tiến lên
D. tiến lên rồi lùi lại

Câu trả lời

Với vật mốc là người A, tàu B đang chuyển động về phía trước. Với vật mốc là người B (hoặc tàu B, vì người và tàu nằm yên so với nhau), tàu C chuyển động về phía trước. Theo tính chất bắc cầu được suy ra với người A, tàu C cũng tiến lên.

Vậy đáp án C là đúng.

Ví dụ 3: Trả lời câu hỏi đầu bài: Mặt trời mọc đằng đông, lặn đằng tây (H.1.1). Vậy Mặt trời chuyển động và Trái đất đứng yên?

Không độc quyền vì nó phụ thuộc vào dữ liệu:

• Nếu Trái đất được chọn làm mốc thì Mặt trời chuyển động từ đông sang tây.
• Nếu chọn Mặt trời làm mốc thì Trái đất quay từ tây sang đông.

Ví dụ 4: Mỗi vật trong hình 1.4 đang chuyển động so với vật nào và đang dừng so với vật nào?

Ôtô: Đứng yên so với người lái xe; chuyển động so với người đứng bên đường và cột điện.

Người lái xe: Đứng yên so với xe; di chuyển liên quan đến người bên đường và cột điện.

Người đứng hai bên đường: Đứng im so với cột điện; chuyển động so với ô tô và người lái xe.

Cột điện: Đứng yên so với người đứng bên đường; chuyển động so với ô tô và người lái xe.

Sau khi đọc bài viết của chúng tôi, các bạn có thể hệ thống hóa kiến ​​thức về chuyển động cơ học để vận dụng vào các bài tập của mình.