Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp – Lịch Sử 8 Bài 29

Sau khi đặt ách thống trị và tiến hành đàn áp, các chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp cũng được thực hiện nhanh chóng và triệt để. Có thể thấy, cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của quân đội Pháp đã tạo ra nhiều thay đổi quan trọng trong xã hội nước ta. Cùng với nhau Tip.edu.vn Cùng tìm hiểu và phân tích những thay đổi về kinh tế – xã hội ở Việt Nam cũng như ảnh hưởng của việc khai thác thuộc địa qua bài viết dưới đây!

Tìm hiểu cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp (1897-1914)

Nhiều chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp được thực hiện ngay sau khi bình định xong. Lần đầu tiên, cuộc khai thác thuộc địa này diễn ra với quy mô lớn nhằm đặt ách thống trị lâu dài và bóc lột nhân dân ta đến tận xương tủy.

Tổ chức bộ máy Nhà nước Pháp

• Liên bang Đông Dương do quân đội Pháp thành lập, gồm Việt Nam, Lào và Campuchia. Người đứng đầu liên bang này là Toàn quyền Pháp.
• Việt Nam là quốc gia duy nhất bị chia cắt thành ba quốc gia tương ứng với ba chế độ quản trị hoàn toàn khác nhau.
  • Bắc Kỳ: xứ nửa bảo hộ, do Toàn quyền Pháp đứng đầu.
  • Trung Kỳ: phủ bảo hộ, người đứng đầu Tòa Khâm sứ Pháp.
  • Nam Kỳ: xứ thuộc địa, đứng đầu là Thống sứ Pháp.

Nhận xét về bộ máy nhà nước của Pháp

• Ba chế độ này được đặt ở ba miền chính của nước ta, mỗi châu sẽ bao gồm nhiều tỉnh, dưới tỉnh chính là huyện, phủ và châu. Trong đó đơn vị cơ sở vẫn là thôn, xã. Nhìn chung, toàn bộ hệ thống tổ chức bộ máy nhà nước do quân đội Pháp thống trị và điều hành.
• Bộ máy cai trị này vô cùng chặt chẽ, tay sai của chúng thậm chí còn đến tận các làng
• Có sự kết hợp giữa chế độ nhà nước thuộc địa và phong kiến

Sự phát triển kinh tế trong chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp

Nhìn chung, các chính sách kinh tế của quân Pháp trong thời kỳ cai trị đều nhằm bóc lột nhân dân ta đến tận xương tủy, cướp đất, cướp tài sản đến cùng.

nông nghiệp

• Bóc lột nhân dân bằng tiền thuê đất và các nguồn thu
• cướp đất trắng trợn

Ngành công nghiệp

• Khai thác, kim loại, quặng để xuất khẩu kiếm lời
• Đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp nhẹ: giấy, xay xát gạo, sản xuất gạch ngói, xi măng …

Thương mại

• Độc quyền trên thị trường nước ta và các nước thuộc địa về nguyên liệu.
• Thu thuế nặng đối với hàng hóa nước ngoài
• Hàng hóa của Pháp được miễn thuế hoặc đánh thuế rất nhẹ
• Tăng thuế, thuế chồng lên thuế

Vận tải

• Tối đa hóa để tạo điều kiện cho người dân bị bóc lột và áp bức về kinh tế

Sự phát triển của văn hoá giáo dục dưới chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp

• Trong giai đoạn đầu, thực dân Pháp duy trì nền giáo dục phong kiến ​​với nền tảng là Si môn
• 1905: Pháp cải cách giáo dục, mở một số trường đào tạo nhân tài phục vụ thực dân Pháp trong việc đàn áp ách thống trị.
  • Học sinh: ở các xã, thôn – dạy chữ Hán, chữ Quốc ngữ.
  • Trường tiểu học: ở phủ và huyện – dạy chữ Hán, chữ Quốc ngữ và tiếng Pháp.
  • Trung học phổ thông: ở tỉnh – bắt buộc học tiếng Hán, chữ Quốc ngữ và tiếng Pháp.

Nhận xét về văn hoá giáo dục dưới chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp

• Thực dân Pháp hạn chế phát triển giáo dục
• Phát triển theo hướng bần cùng hoá, văn minh hoá bằng cách duy trì “văn hoá làng xã”
• Duy trì thói quen xấu, không khuyến khích mọi người mở rộng thư
• Chính sách văn hoá – giáo dục nhằm đào tạo chúng thành chế độ tay sai, hòng kìm hãm nhân dân ta.

Những chuyển biến xã hội trong chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp

Dưới chính sách thống trị và khai thác thuộc địa của thực dân Pháp vô cùng tàn bạo và áp bức, xã hội Việt Nam không ngừng bị chia rẽ. Bên cạnh các giai cấp cũ trong xã hội phong kiến, trong xã hội đã hình thành các giai cấp, tầng lớp mới.

• Giai cấp địa chủ phong kiến ​​cổ đại: Phần lớn tầng lớp này làm nô lệ cho Pháp trong quá trình cướp bóc của nhân dân ta, một số ít có tinh thần yêu nước.
• Giai cấp nông dân: Với số lượng phổ biến và cực kỳ đông đảo, đây là giai cấp bị chà đạp, áp bức, bóc lột đến cùng cực. Đó là những nông dân nghèo, tá điền, công nhân… Vì vậy, tầng lớp này sẵn sàng hưởng ứng tham gia đấu tranh giành độc lập dân tộc.
• Giai cấp tư sản: Xuất hiện vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, tầng lớp này xuất thân từ các chủ doanh nghiệp nhỏ, chủ xí nghiệp, chủ thầu… họ cũng bị thực dân Pháp kìm hãm.
• Tầng lớp tiểu tư sản thành thị: Đây cũng là một bộ phận không nhỏ trong xã hội, xuất phát từ chủ xí nghiệp nhỏ, cán bộ cấp thấp, sinh viên, người làm nghề tự do … Họ là những người hiểu biết, nhạy bén với thời cuộc, sớm có tinh thần cách mạng.
• Giai cấp công nhân: Họ là tầng lớp xuất thân từ nông dân, làm việc trong các đồn điền, xí nghiệp, nhà máy … Nhìn chung đời sống của công nhân vô cùng cực khổ, sẵn sàng đứng lên đấu tranh.

Những chuyển biến về kinh tế trong chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp

Tích cực

• Cuộc khai thác của Pháp đã làm xuất hiện nền công nghiệp thuộc địa có yếu tố thuộc địa ở nước ta.
• Một thành phố hiện đại ra đời, đây là bước đầu tiên làm xuất hiện nền kinh tế hàng hoá, với tính chất tự cung tự cấp của nền kinh tế cũ bị phá vỡ.

Phủ định

Một trong những mục tiêu của cuộc bóc lột là nhằm cướp đoạt sức người, sức của của nhân dân thuộc địa. Vì vậy, một số ảnh hưởng tiêu cực trong chính sách kinh tế của thực dân Pháp đối với nước ta như:

• Tài nguyên thiên nhiên của nước ta đang bị khai thác ở mức giới hạn.
• Nông nghiệp còn lạc hậu, trì trệ.
• Công nghiệp phát triển nhỏ giọt, thiếu cân đối, thiếu hoàn toàn công nghiệp nặng.

=> Vì vậy, nền kinh tế Việt Nam về cơ bản vẫn là một nền kinh tế nhỏ, lạc hậu và phụ thuộc vào kinh tế trong nước.

Hậu quả của chính sách khai thác thuộc địa của Pháp

Nhận xét về nước ta cũng như tác hại, hậu quả của chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp có thể tóm tắt qua các ý sau:

Phủ định

• Nền kinh tế dưới thời Pháp thuộc vẫn là nền kinh tế nhỏ, phụ thuộc, lạc hậu, dậm chân tại chỗ.
• Tài nguyên thiên nhiên của nước ta bị khai thác đến cùng cực và triệt để dưới bàn tay của thực dân Pháp.
• Công nghiệp phát triển không cân đối, công nghiệp nhẹ phát triển nhỏ giọt và không có tính đột phá, thiếu hẳn công nghiệp nặng.

Tích cực

• Dưới chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp, một loại hình công nghiệp mới đã xuất hiện: công nghiệp thuộc địa có yếu tố thuộc địa.
• Thành phố hiện đại xuất hiện, nền kinh tế hàng hoá ra đời => Phá vỡ nền kinh tế lạc hậu tự cung tự cấp

Đời sống nông dân bị xáo trộn dưới chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp

Nhìn chung, dưới chính sách áp bức, bóc lột cùng với chế độ hà khắc, chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp, người nông dân Việt Nam bị bần cùng hóa, bần cùng hóa và có nhiều chuyển biến rõ rệt.

• Một số nông dân trở thành công nhân thành đạt (nông dân tá điền, nông dân chồng, v.v.)
• Một số đến thành phố để kiếm sống (cắt tóc, kéo xe, làm bếp, v.v.)
• Một số làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp, hầm mỏ

Như vậy, chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp đã tác động hai chiều đến nước ta, từ bộ máy nhà nước, chính sách kinh tế, văn hóa, giáo dục, xã hội đến mọi tầng lớp. Sự cai trị và thống trị của thực dân Pháp nhằm cướp bóc, bóc lột nhân dân, tận dụng tối đa và làm cạn kiệt tài nguyên môi trường.

Hi vọng những thông tin trên đã giúp bạn có những kiến ​​thức bổ ích cho quá trình nghiên cứu và học tập. Nếu có thắc mắc hay có đóng góp gì về chủ đề Chính sách khai thác thuộc địa của Pháp, hãy để lại bình luận bên dưới để chúng ta cùng trao đổi thêm nhé!

Xem thêm >>> Khởi nghĩa Yên Thế Lịch sử 11: Nguyên nhân, tóm tắt diễn biến, tính chất và kết quả