Cảm nhận bài thơ Từ ấy của Tố Hữu – Ngữ Văn lớp 11

Cảm nhận bài thơ Từ ấy của Tố Hữu để thấy đây chính là tiếng reo vang đầy vui sướng và hân hoan của người thanh niên đang băn khoăn tìm kiếm lẽ sống “chọn một dòng hay để nước trôi”. Trong sự nhận thức ấy thì người thanh niên đã bắt gặp được ánh sáng của cách mạng và được giác ngộ lý tưởng cách mạng. Cùng Tip.edu.vn tìm hiểu, phân tích cũng như cảm nhận bài thơ Từ ấy của Tố Hữu qua bài viết dưới đây.

Mở bài: Cùng trưởng thành trong giai đoạn phong trào Thơ mới nở rộ, nhưng Tố Hữu đã lựa chọn cho mình một lối đi riêng. Nhà thơ không tách rời cuộc sống, cũng không lựa chọn mang đến một hồn thơ u buồn mà ngược lại, Tố Hữu đã đem đến cho người đọc một cái nhìn khác về dòng văn học Cách mạng. Sử dụng văn học làm vũ khí chiến đấu, nhưng sáng tác của Tố Hữu không khô khan mà lại giản dị, gần gũi như lời ăn tiếng nói của nhân dân mang đậm bản sắc dân tộc. Trái tim nhiệt thành với cuộc đời ấy được thể hiện rõ nét trong sáng tác Từ ấy. Bài thơ đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời ông. Trong bài viết sau, hãy cùng cảm nhận bài thơ Từ ấy để thấy rõ điều đó.

Đôi nét về tác giả Tố Hữu và tác phẩm Từ ấy

Để cảm nhận bài thơ Từ ấy cũng như biết được những giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm này, người đọc cần nắm được những nét chính về tác giả cũng như tác phẩm.

Tìm hiểu về nhà thơ Tố Hữu

Tố Hữu (1920-2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, sinh năm 1920 tại Thừa Thiên – Huế. Ông xuất thân trong một gia đình nhà Nho nghèo, mồ côi mẹ năm 12 tuổi. Tố Hữu tham gia phong trào đấu tranh cách mạng và trở thành người lãnh đạo chủ chốt của Đoàn Thanh niên Dân chủ ở Huế, sau đó được kết nạp vào Đảng cộng sản Đông Dương.

Tháng 4 năm 1939, ông bị giặc bắt, đến năm 1942 vượt ngục tiếp tục hoạt động cách mạng. Trong kháng chiến chống Pháp và Mĩ, ông giữ những chức vụ quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Năm 1996, ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

Sự nghiệp sáng tác của ông có thể kể đến các tập thơ Từ ấy (1937-1946), Việt Bắc (1946-1954), Gió lộng (1954-1961), Ra trận (1962-1971), Máu và hoa (1972-1977)… Tố Hữu mang đến một giọng thơ đặc biệt cho nền văn học Việt Nam. Với Tố Hữu, thơ ca còn có một vai trò quan trọng trở thành vũ khí chiến đấu sắc bén. Vì vậy, thơ Tố Hữu mang cảm hứng trữ tình chính trị sâu sắc.

Tập thơ “Từ ấy” được sáng tác từ năm 1937 đến năm 1946. Đây là tập thơ đánh dấu chặng đường đầu tiên của sự nghiệp thơ Tố Hữu, cũng là đánh dấu chặng đường đầu tiên trong sự nghiệp cách mạng của Tố Hữu: sự trưởng thành của người thanh niên quyết tâm đi theo tiếng gọi của Đảng. Tập thơ gồm 3 phần Máu lửa, Xiềng xích, Giải phóng.

Máu lửa gồm những bài thơ sáng tác trong thời kì Mặt trận dân chủ. Phần này chủ yếu khơi dậy ý chí đấu tranh, niềm tin vào tương lai của những người nghèo khổ trong xã hội. Xiềng xích bao gồm các bài thơ nói về ý chí kiên cường của người chiến sĩ cách mạng trong nhà tù. Phần Giải phóng được sáng tác trong giai đoạn sau khi vượt ngục cho đến những ngày đầu giải phóng vĩ đại. Phần này chủ yếu ca ngợi thắng lợi vẻ vang của của cách mạng, ca ngợi nền độc lập tự do, khẳng định niềm tin vững chắc vào chính quyền mới.

Hoàn cảnh ra đời bài thơ Từ ấy

Bài thơ Từ được sáng tác trong hoàn cảnh sáng tác đặc biệt. Ngày được đứng vào hàng ngũ cách mạng, bên cạnh những người cùng chiến đấu vì một lý tưởng cao đẹp. Đây là bước ngoặt trong cuộc đời Tố Hữu. Để ghi lại những xúc cảm hân hoan, sung sướng, Tố Hữu viết bài “Từ ấy”. Do vậy, bài thơ có ý nghĩa mở đầu cho con đường Cách mạng cũng như con đường thi ca của nhà thơ với mốc đánh dấu là năm 1937 và ông cũng được kết nạp Đảng năm 1938. “Từ ấy chính là một tâm hồn trong trẻo của tuổi mười tám, đôi mươi đi theo lí tưởng cao đẹp, dám sống, dám đấu tranh” (Tố Hữu).

Cảm nhận bài thơ Từ ấy của Tố Hữu

Niềm vui sướng, say mê khi gặp lí tưởng của Đảng

Khi cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta thấy đây là khổ thơ được cho là hay nhất toàn bài:

“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Mặt trời chân lý chói qua tim

Hai câu thơ được viết theo bút pháp tự sự. Nhà thơ kể lại kỷ niệm đáng nhớ của bản thân. “Từ ấy” chính là mốc thời gian có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc đời Tố Hữu: giác ngộ lý tưởng cộng sản, được kết nạp vào Đảng. Các hình ảnh ẩn dụ “nắng hạ”, “mặt trời chân lý”, “chói qua tim” được Tố Hữu sử dụng một cách độc đáo. “Nắng hạ” là cái nắng ấm áp nhất, rực rỡ nhất và nóng hổi của mùa hè sôi động, không phải là nắng thu vàng nhẹ hay nắng xuân dịu dàng. Trong thơ Tố Hữu hình ảnh nắng thường xuất hiện như một tiếng reo vui trở thành một hình tượng nghệ thuật đặc sắc

“Cành táo đầu hè rung rinh quả ngọt

Nắng soi sương giọt long lanh”

(Bài ca mùa xuân 61 – Tố Hữu)

Đồng thời ánh nắng chói chang ấy cũng khiến ta liên tưởng đến câu ca dao

“Thấy anh như thấy mặt trời

Chói chang khó ngó trao lời khó trao”

(Ca dao)

Ánh nắng mùa hạ Tố Hữu đề cập đến chính là ánh nắng của lý tưởng cách mạng. Ánh sáng ấy đã soi đường dẫn lối cho một con người

“Bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước

Chọn một dòng hay để nước trôi”

(Dậy lên thanh niên – Tố Hữu)

Ánh nắng ấy đã thổi bừng lên nhiệt huyết tuổi trẻ, soi đường dẫn lối để trái tim nhiệt thành của Tố Hữu bắt gặp được lý tưởng cuộc sống. Từ đây, cuộc sống của Tố Hữu sẽ rẽ lối, sẽ trở thành một công dân có ích phấn đấu cho sự nghiệp đất nước. Cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta cũng thấy ánh sáng ấy đã xua tan bóng tối của thời đại.

Hình ảnh “mặt trời chân lý” tượng trưng cho nguồn sáng ấm áp, rực rỡ, vĩnh cửu từ những điều đúng đắn, nguồn sáng cần thiết cho mọi sự sinh tồn trên mặt đất, hứa hẹn sự phát triển trong tương lai. Sự liên kết sáng tạo về hình ảnh và ngữ nghĩa này đã gợi mở nhiều ý nghĩa.

Lý tưởng của Đảng là nguồn sáng ấm áp, vĩnh hằng, soi rọi cho hàng triệu con người đang tìm kiếm một lý tưởng vững mạnh. Đảng cũng như mặt trời, tỏa ra ánh sáng kỳ diệu đưa lối con người khao khát lý tưởng. Khi cảm nhận bài thơ Từ ấy, người đọc cũng thấy rõ ý tưởng của Đảng cũng chính là lẽ phải, là điều đúng đắn, hứa hẹn một tương lai vững mạnh, một cuộc sống hạnh phúc, ấm no cho con người. Vì lẽ đó mà lý tưởng ấy là một nguồn sáng mới soi rọi và làm bừng tỉnh tâm hồn nhà thơ.

Nhà thơ Tố Hữu còn sử dụng thành công các từ ngữ giàu sức gợi. Động từ “bừng”chỉ ánh sáng phát ra đột ngột. Còn động từ “chói” cho thấy ánh sáng có cường độ mạnh, có sức xuyên mạnh. Cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta cũng thấy với cách sử dụng các động từ mạnh đã tô đậm thêm sự sáng ngời, sự đúng đắn, tác dụng soi đường của lý tưởng Đảng. Ánh sáng từ lý tưởng hôm nay đã xua tan những tư tưởng mờ tối lúc trước, xóa sạch dấu vết tiểu tư sản, mở ra trong tâm hồn nhà thơ một chân trời nhận thức mới.

“Hồn tôi là một vườn hoa lá

Rất đậm hương và rộn tiếng chim”

Bút pháp trữ tình lãng mạn kết hợp các hình ảnh so sánh được sử sự trong hai dòng thơ này đã vẽ ra một thế giới tràn đầy hương sắc của các loài hoa, vẻ tươi xanh của lá, âm thanh rộn rã của tiếng chim. Cảm nhận bài thơ Từ ấy, người đọc cũng nhận thấy lý tưởng cộng sản làm cho tâm hồn con người trở nên thức tỉnh và ngập tràn sức sống, sự yêu đời. Và lý tưởng ấy cũng làm cho cuộc sống con người có ý nghĩa hơn.

Để cảm nhận được thế giới tươi đẹp đến thế, chắc hẳn tâm trạng nhà thơ cũng đang vui sướng, hạnh phúc. Đó là niềm sung sướng vô bờ của nhà thơ trong những ngày đầu đến với lý tưởng cộng sản. Tố Hữu là một nhà thơ, cho nên vẻ đẹp và sức sống của lý tưởng cộng sản không hề đối lập với nghệ thuật. Và Cách mạng cũng không đối lập với nghệ thuật mà ngược lại còn giúp nghệ thuật thăng hoa, giúp tâm hồn người nghệ sĩ trở nên phong phú, khơi dậy sức sống mới, nguồn cảm hứng mới cho hồn thơ. Điều này được thấy rất rõ khi cảm nhận bài thơ Từ ấy.

Sự chuyển biến trong nhận thức của chủ thể trữ tình

Niềm vui đã dẫn đến chuyển biến trong nhận thức

“Tôi buộc lòng tôi với mọi người

Để tình trang trải với trăm nơi

Để hồn tôi với bao hồn khổ

Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời”

Tố Hữu đã khẳng định quan niệm mới về lẽ sống. “Buộc” chính là sự gắn kết, nối kết. Ở đây chính là sự nối kết giữa tâm hồn nhà thơ – cái tôi nhỏ bé, với cuộc sống rộng lớn bao la. “Buộc” với mục đích “trang trải” đã cho thấy ý thức tự nguyện sâu sắc trong sự ràng buộc, hòa nhập. “Trăm nơi” là hình ảnh hoán dụ chỉ toàn thể những kiếp người thuộc mọi giai tầng xã hội.

Khi cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta cũng nhận thấy rõ ông không tách biệt với mọi người, cũng không xem mình “là một, là riêng, là thứ nhất” mà ông đã lựa chọn gắn bó hài hòa giữa “cái tôi” và “cái ta” chung của mọi nhà. “Hồn khổ” chính là nhân dân ngoài kia với số phận bấp bênh, là nạn nhân của xã hội suy sụp hiện tại. Trước những mảnh đời bất hạnh ấy, ta không thể làm ngơ.

Khi cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta thấy với những nhà thơ thuộc phong trào Thơ mới, đứng trước bất công của thực tại, có người lựa chọn thoát tục tìm đến với một thế giới của chốn bồng lai như Thế Lữ hay tìm đến thế giới đầy huyền ảo như Hàn Mặc Tử. Nhưng với Tố Hữu, ông lại lựa chọn một hướng khác. Ông gửi gắm niềm tin của mình vào Đảng, muốn đem hết tâm trí và sức lực của mình góp phần thay đổi hiện tại tối tăm mở ra một tương lai tốt đẹp hơn.

Vì thế giữa cuộc đời, ông không chọn cách trốn tránh mà ông hòa nhập vào cuộc đời. Giữa “hồn tôi” và “bao hồn khổ” được gắn kết với nhau bởi mối quan hệ “gần gũi”. “Khối đời” ở đây chính cuộc đời chung. Ý thức tự nguyện và quyết tâm cao độ của Tố Hữu muốn vượt thoát ra khỏi ranh giới của “cái tôi” để sống chan hòa đầm ấm với mọi người.

Cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta cũng nhận ra Tố Hữu khao khát trải rộng bản thân cuộc đời, tạo sự đồng cảm với những kiếp người lao khổ, với quần chúng nhân dân. Khi đặt bản thân giữa dòng đời và trong môi trường rộng lớn của quần chúng nhân dân lao khổ. Nhà thơ tìm thấy niềm vui mới, nguồn sức mạnh mới không chỉ qua nhận thức mà còn qua tình cảm.

Đó là sự giao cảm của trái tim với trái tim. Cuộc sống của quần chúng nhân dân đã chiếm một phần trọn vẹn trong trái tim và lí trí của người nghệ sĩ. Từ đó, mối quan hệ sâu sắc giữa văn học và đời sống ngày càng được cố kết, mà cụ thể là đời sống của người dân lao động.

Cảm nhận sự chuyển biến trong tình cảm của nhà thơ

Không chỉ chuyển biến trong nhận thức mà lý tưởng ấy còn dẫn đến sự chuyển biến trong tình cảm:

“Tôi đã là con của vạn nhà

Là em của vạn kiếp phôi pha

Là anh của vạn đầu em nhỏ

Không áo cơm, cù bất cù bơ…”

Tố Hữu đã sử dụng các từ “con, em, anh” là từ ngữ chỉ vai trò quan hệ ruột thịt để nói về mối quan hệ giữa mình và nhân dân. Có thể thấy rõ khi cảm nhận bài thơ Từ ấy là nhà thơ đã xem mình như một phần máu thịt gắn bó với nhân dân. Không đơn thuần là người chiến sĩ với nhân dân, mà là con, là em, là anh trong một đại gia đình với nhân dân.

“Vạn” là số từ mang tính chất ước lệ chỉ toàn thể nhân dân lao khổ – một lực lượng rất đông đảo, tạo sự khái quát và cố kết cộng đồng. Tố Hữu nhấn mạnh, khẳng định tình cảm gia đình êm ấm, thân thiết cũng như nhấn mạnh vai trò bản thân cũng là một thành viên của quần chúng lao khổ. “Kiếp phôi pha”, “em nhỏ” là những số phận bất hạnh, đau khổ, vất vả. Sự xúc động sâu sắc cùng tình cảm chân thành của nhà thơ. Đó là hình ảnh những đứa trẻ nghèo khổ, cơ cực như những cánh chim nhỏ nhoi cô đơn giữa vùng trời rộng lớn bao la không điểm tựa.

Trẻ em vốn đối tượng cần được bảo vệ, quan tâm và chăm sóc nhưng trong xã hội hiện tại thì trẻ em lại  “không áo cơm, cù bất cù bơ”. Từ sự xúc động này, Tố Hữu sẽ hăng say hoạt động cách mạng để đổi lấy sự ấm no, hạnh phúc cho họ. Điều đó đã trở thành động lực để Tố Hữu hoạt động cách mạng. Họ vừa là đối tượng cách mạng vừa là đối tượng sáng tác của Tố Hữu. Cảm nhận bài thơ Từ ấy giúp người đọc nhận ra chính lý tưởng cộng sản đã giúp nhà thơ vượt qua sự ích kỷ, hẹp hòi để có được tình hữu ái giai cấp với quần chúng nhân dân.

Đánh giá tác phẩm khi cảm nhận bài thơ Từ ấy

Bài thơ thể hiện niềm hân hoan sung sướng và say sưa mãnh liệt của nhà thơ Tố Hữu trong buổi đầu đến với lý tưởng cộng sản, ngoài ra, bài thơ còn thể hiện những tác động kì diệu của lý tưởng này đối với nhà thơ. Sự vận động trong tâm trạng ấy của Tố Hữu được thể hiện qua hàng loạt hình ảnh tươi sáng, giàu sức biểu trưng và gợi hình, ngôn ngữ tâm tình gợi cảm.

Với cách ngắt nhịp thay đổi liên tục qua các câu thơ cho thấy được một tâm hồn đang hăng say, hân hoan trước cuộc sống. Âm điệu có sức tạo dư bao bởi cách gieo vần đặc sắc với các âm mở: hạ – lá, người – nơi – đời, nhà – pha… Điều ấy đã góp phần khắc họa cái tôi của nhà thơ. Cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta thấy đó là một cái tôi sung sướng, say sưa khi gặp gỡ lý tưởng cộng sản, một cái tôi thức thời, có những chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và tình cảm cùng một cái tôi rộng mở với đời.

Kết bài: Từ ấy là bài thơ mang tính đánh dấu, mở đầu cho sự nghiệp cách mạng và cả con đường văn học của Tố Hữu. Bài thơ được xem là tuyên ngôn về lý tưởng, lẽ sống, cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ. Sau cột mốc quan trọng này, hồn thơ của Tố Hữu đã có nhiều thay đổi nhưng cuối cùng vẫn để lại cho người đọc về một giọng thơ say mê thiết tha yêu đời, khát khao cống hiến cho cuộc đời.

Dàn ý cảm nhận bài thơ Từ ấy của Tố Hữu

Mở bài cảm nhận bài thơ Từ ấy

• Giới thiệu nhà thơ Tố Hữu cùng bài thơ Từ ấy.
• Đi từ phong cách sáng tạo chủ đạo của nhà thơ Tố Hữu.
• Bài thơ Từ ấy đã cho thấy niềm vui sướng hạnh phúc của một thanh niên yêu nước khi  bắt gặp lí tưởng cách mạng của Đảng, thêm yêu đời và gắn bó hơn với nhân dân cần lao.

Thân bài cảm nhận bài thơ Từ ấy

• Niềm hạnh phúc vui sướng đầy say mê của nhà thơ khi bắt gặp lý tưởng Cộng sản.
• Nhận thức về lẽ sống của nhà thơ – gắn cái tôi với cái ta chung của nhân dân.
• Những chuyển biến trong tình cảm của nhà thơ Tố Hữu.

Kết bài cảm nhận bài thơ Từ ấy

• Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm: Từ ấy là một bài thơ chứa đầy cảm xúc của Tố Hữu, là niềm hân hoan khi được Đảng soi sáng và cũng là quá trình mà nhà thơ nhận thức được lẽ sống mới.
• Nghệ thuật: Tố Hữu đã sử dụng tinh tế các biện pháp nghệ thuật: So sánh, liệt kê, ẩn dụ… cùng với giọng điệu ngân vang, nhịp thơ được ngắt đều và giàu cảm xúc trữ tình. Bên cạnh đó, nhà thơ hình ảnh trong các câu thơ cũng mới lạ và tươi sáng: ví dụ như vườn hoa lá, hương thơm, tiếng chim…

Khi cảm nhận bài thơ Từ ấy, ta thấy tác phẩm có ý nghĩa như một tuyên ngôn về quan điểm nhân sinh với những nhận thức, tình cảm mới của nhà thơ. Từ đó cũng hình thành nên quan điểm nghệ thuật của Tố Hữu: Văn chương phục vụ sự nghiệp cách mạng. Thanh niên cần biết lựa chọn cũng như xây dựng lí tưởng sống cao đẹp thì mới có cuộc sống giàu ý nghĩa.

Như  vậy, khi cảm nhận bài thơ Từ ấy đã khiến mỗi người chúng ta ý thức hơn về trách nhiệm của bản thân với quê hương đất nước. Hy vọng qua bài viết về chủ đề cảm nhận bài thơ Từ ấy đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích phục vụ quá trình học tập. Chúc bạn luôn học tốt!

Xem thêm

• Phân tích bài thơ Việt Bắc của tác giả Tố Hữu
• Trình bày phong cách thơ Tố Hữu qua bài Việt Bắc và Từ ấy
• Vẻ đẹp thiên nhiên trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu – Ngữ Văn 12
• Phân tích bức tranh tứ bình trong Việt Bắc của Tố Hữu – Ngữ Văn lớp 12