Phân tích nhân vật Liên trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam

Phân tích nhân vật Liên trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam để thấy những tâm sự thầm kín mà nhà văn đã kí gửi trong tác phẩm đầy chất thơ và trữ tình ấy. Đó chính là hình ảnh về những đứa trẻ đáng thương với cuộc sống buồn tẻ, bị chôn vùi trong tăm tối và nghèo đói. Suy rộng ra, đó cũng là những kiếp người nhỏ bé, vô danh, không bao giờ được biết đến ánh sáng của hạnh phúc… Trong cuộc sống tẻ nhạt ấy, vẫn có những ước mơ nhỏ bé, chân thành mà đầy cảm động đã thức tỉnh những tâm hồn đang lụi tắt, để đốt lên trong họ ngọn lửa của hy vọng về một cuộc sống ý nghĩa hơn. Trong bài viết dưới đây, Tip.edu.vn sẽ giúp bạn phân tích nhân vật Liên để thấy rõ điều đó. 

Mở bài: Mỗi nhà văn luôn lựa chọn cho mình một kiểu nhân vật. Nếu Nguyễn Tuân lựa chọn khắc họa những nhân vật tài hoa thì Thạch Lam lại lựa chọn cho mình những nhân vật bình dị bé nhỏ của cuộc sống đời thường. Điển hình là nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ. Thạch Lam có một cái nhìn mới mẻ đầy phát hiện về những rung cảm của nhân vật Liên trước cuộc sống. Và qua đó, ông còn gửi gắm biết bao điều… Hãy cùng phân tích nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ của nhà văn Thạch Lam.

Tìm hiểu phong cách sáng tác của nhà văn Thạch Lam

Để phân tích nhân vật Liên cũng như cảm nhận về tác phẩm Hai đứa trẻ một cách sâu sắc, người đọc cần nắm được những nét chính trong phong cách sáng tác của Thạch Lam.

Thạch Lam (sinh năm 1910 – mất năm 1942) tên thật là Nguyễn Tường Vinh, sau đổi thành Nguyễn Tường Lân; ngoài bút danh Thạch Lam, còn có bút danh Việt Sinh. Ông là một thành viên nòng cốt thuộc bút nhóm Tự Lực văn đoàn được thành lập năm 1933 tại Hà Nội (Việt Nam). Ông cũng là em ruột của hai nhà văn khác nổi tiếng trong nhóm Tự lực văn đoàn là Nhất Linh và Hoàng Đạo. 

Mặc dù là thành viên của Tự Lực văn đoàn, nhưng khác với hai người anh Nhất Linh, Hoàng Đạo… ngòi bút của Thạch Lam có khuynh hướng đi gần với cuộc sống của những người dân bình thường nghèo khổ. Nhận xét khái quát về sự nghiệp văn chương của ông, có thể nói “Thạch Lam được xem là một cây bút thiên về tình cảm, hay ghi lại cảm xúc của mình trước số phận hẩm hiu của những người nghèo, nhất là với những người phụ nữ trong xã hội cũ, sống vất vả, thầm lặng, chịu đựng, giàu lòng hi sinh (“Cô hàng xén”). 

Có truyện miêu tả với lòng cảm thông sâu sắc một gia đình đông con, sống cơ cực trong xóm chợ (“Nhà mẹ Lê”). Có truyện phân tích tỉ mỉ tâm lí phức tạp của con người (“Sợi tóc”). Văn Thạch Lam nhẹ nhàng, giàu chất thơ, sâu sắc, thâm trầm, thường để lại một ấn tượng ngậm ngùi, thương xót.” 

Như vậy, ta có thể hình dung phong cách sáng tác và ngòi bút của Thạch Lam hướng sâu vào thế giới nội tâm của con người, nhất là những phận người nghèo khổ trong xã hội. Phân tích nhân vật Liên sẽ thấy rất rõ đây là một trong những tâm hồn đẹp giữa đời sống thiếu thốn, đã được ngòi bút của nhà văn nâng niu và cảm thương. Tác phẩm này được sáng tác năm 1938 và trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của nhà văn.

Nhân vật Liên được tác giả đặt ở vị trí trung tâm của truyện. Tính cách tâm hồn cô bé được tái hiện qua ánh mắt quan sát và những suy nghĩ cảm xúc khi đối diện với cuộc sống nơi phố huyện nghèo. Bằng tài nghệ khám phá thế giới nội tâm phong phú tinh tế, Thạch Lam đã tái hiện một cách chân thực sống động những vẻ đẹp tiềm ẩn trong nhân vật Liên.

Phân tích nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam 

Nhân vật có tâm hồn nhạy cảm với mọi rung động của cuộc đời

Đầu tiên, khi phân tích nhân vật Liên, ta thấy cô bé có tâm hồn nhạy cảm tinh tế nhân hậu của một đứa trẻ biết yêu thương. Cô yêu thiên nhiên xung quanh mình và cả những phận đời nhỏ bé nơi phố huyện nghèo khó. Tâm hồn trẻ thơ trong sáng ấy đã rộng mở để đón nhận những biến động tinh tế mơ hồ của cảnh vật. Liên càng biết được sự đổi thay của đất trời vào lúc ngày tàn. Em lắng nghe từng tiếng động, báo hiệu một ngày sắp hết. Đó là tiếng trống thu không; tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng; đến cả tiếng muỗi vo ve. Như thể em đang đón nhận cả cái không khí im vắng tĩnh lặng của buổi chiều quê. 

Cái nhìn của Liên bao quát cả khung trời phía tây đang rực rỡ trong ánh hoàng hôn. Bầu trời hồng rực rỡ như lửa cháy với những đám mây “ánh lên như hòn than sắp tàn“. Trên nền trời nổi bật đường viền sẫm màu của những rặng tre…Khoảnh khắc ngày tàn khơi lên trong cô bé một nỗi buồn man mác mơ hồ. Không chỉ yêu cảnh vật, khi phân tích nhân vật Liên, ta cũng thấy cô bé còn rất gắn bó với miền đất này. 

Khi quan sát cảnh phiên chợ đã tàn em cảm nhận được cái tiêu điều, xơ xác của vùng đất nghèo khó qua những thứ rác rưởi bot lại trên nền chợ “vỏ bưởi vỏ thị, lá nhãn, lá mía“. Liên yêu mảnh đất này đến mức thuộc lấy cả mùi cát bụi “một mùi âm ẩm của cát bụi bốc lên khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của vùng đất này“. Đặc biệt Liên tìm thấy ở đây những vẻ đẹp bình dị mà giàu chất thơ. 

Phân tích nhân vật Liên, người đọc nhận thấy qua cách cảm nhận của em một đêm mùa hạ bỗng trở nên trong trẻo êm ả lạ thường ” trời bắt đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”. Có cả vẻ đẹp của bầu trời đêm thăm thẳm với hàng ngàn ngôi sao đang ganh nhau lóe sáng…. Cách cảm nhận về thiên nhiên chứng tỏ tâm hồn cô bé Liên luôn rộng mở gắn bó và yêu thương với thế giới xung quanh. 

Khi tìm hiểu và phân tích nhân vật Liên, ta nhận ra cô bé ấy không chỉ yêu thiên nhiên mà trái tim còn biết yêu thương, biết cảm thông xót xa cho những nỗi khổ của con người. Liên thương cuộc sống nghèo khổ cơ cực của những người dân nghèo. Cô xót xa khi thấy những đứa trẻ nhà nghèo phải tìm bới nhặt nhạnh trong đống rác mặc dù biết mình không có tiền cho chúng. 

Liên dành cho cụ Thi điên chút lòng qua cút rượu rót đầy.Cô bé thương mẹ con chị Tí “ngày mò cua bắt tép tối lại dọn hàng tới tận khuya mà cũng chẳng ăn thua“. Ánh mắt cô bé xiết bao ái ngại khi quan sát cảnh khốn cùng của gia đình bác Sẩm “cả nhà ngủ gục trên manh chiếu rách; chiếc thau sắt trống không …” Dường như em mường tượng được nỗi đói rét cùng cực đang chờ đợi họ. 

Cùng với nỗi xót xa trong cuộc sống vất vả, nghèo khó và cơ cực của những người dân phố huyện, cô bé Liên còn cảm nhận cả sự bế tắc tù đọng trong kiếp sống của họ. Họ bị giam cầm trong giữa cái ao đời quẩn quanh tăm tối không ánh sáng không tương lai. Cái nhìn của en thấm đượm niềm thương cảm sâu xa. “Chừng ấy người ngồi lặng trong bóng tối như đang mong đợi một cái gì tươi sáng hơn..” 

Liên vừa hòa chung với những con người nơi phố huyện vừa tách ra như một cái tôi rất riêng đứng nhìn kiếp người và cuộc sống nơi tăm tối. Có thể nói, Liên là nhân vật chịu những nỗi đau khổ nhất trong thiên truyện vì những người lớn thì đã yên phận, cam chịu còn An thì chỉ là đứa bé thơ… Ở Liên là một độ tuổi đang trong giai đoạn hình thành nhân cách và nhìn ra thế giới rộng lớn, nhưng cô lại thấy một tương lai mờ mịt, xa xăm. 

Với một con người đã từng sống trong cảnh phố xá nhộn nhịp, rực rỡ xiết bao ánh đèn lấp lánh, được “uống cốc nước lạnh xanh đỏ” thì khi chuyển đến sống ở một thế giới khác, ít nhiều trong họ vẫn còn cảm giác bâng khuâng, nuối tiếc một thời. Với Liên, một cô bé với tâm hồn đa cảm thì nỗi nhớ như càng thấm sâu vào không gian. Liên đã lớn hơn một chút để tự hiểu ra hạnh phúc ngày xưa đã mất đi tự thuở nào. 

Quá trình phân tích nhân vật Liên, ta sẽ thấy việc lựa chọn nhân vật tâm trạng là một trong những cách kể chuyện khéo léo và đậm chất văn phong Thạch Lam. Nhà văn đã để cho nhân vật Liên là một cô bé mới lớn mang đầy những suy tư. Trẻ con là những người có cái nhìn trong sáng về cuộc sống, là đối tượng phù hợp để tác giả khai thác vào đó tất cả những chuyển biến tinh vi trong chính tâm trạng khi đổi thay ở nhân vật. Thạch Lam suy cho cùng đã gửi vào đó một thế giới tâm hồn trẻ thơ trong sáng giàu tình yêu thương. Liên là một cô bé với giàu lòng trắc ẩn về thế giới quanh mình.

Liên như một thứ trái cây chín sớm bởi nắng gió cuộc đời

Không chỉ có một tâm hồn nhạy cảm cùng với trái tim giàu yêu thương, khi phân tích nhân vật Liên, ta còn thấy cô bé ấy như một thứ trái cây chín sớm bởi nắng gió của cuộc đời. Liên cũng tỏ ra mình là người con gái đã lớn, tảo tần và đảm đang: “chiếc khóa chị đeo vào cái dây xà tích bạc ở thắt lưng, chiếc xà tích và cái khóa chị quý mến và hãnh diện”. Liên giờ đây thay mẹ quán xuyến gian hàng và trông em. Hình ảnh cô bé Liên như một trái non chín sớm do mưa nắng của cuộc đời…

Liên đã mang cái dáng dấp tảo tần, vun vén vì gia đình, cô là hiện thân cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam truyền thống. Ngòi bút Thạch Lam vừa thoát khỏi nghệ thuật Trung Hoa, vừa không bị ảnh hưởng bởi lối diễm lệ màu sắc phương Tây mà đậm chất Việt Nam. Phân tích nhân vật Liên cũng giúp người đọc hiểu rằng Thạch Lam đã xác định hướng ngòi bút của mình vào thế giới nội tâm sâu kín trong tâm hồn con người. Từ đó, ta thấy ở nhân vật Liên là một tâm hồn đa cảm, quan tâm đến những người xung quanh: “động lòng thương” những đứa trẻ nhà nghèo mặt chợ, rót rượu cho bà cụ Thi thật đầy….

Vì sống gần gũi với đời sống quê nghèo, với thiên nhiên nên cô cảm nhận rất rõ “cái buồn của buổi chiều quê” hay dư vị riêng của đất đai, “mùi của quê hương”. Đối với chị, ngay cả màn đen bóng đêm quẩn quanh nơi đây cũng trở nên quen thuộc. Phân tích nhân vật Liên sẽ thấy những mơ hồ của nhân vật dường như đã hòa chung với nhịp đời buồn tẻ xung quanh.

Một tâm hồn giàu khát vọng, giàu mơ ước về ngày mai 

Không chỉ có trái tim nhạy cảm cùng những phẩm chất đảm đang, khi phân tích nhân vật Liên, ta còn thấy ở cô bé còn là một tâm hồn nhiều khát khao và mơ ước. Bản thân cô bé phải sống trong không gian tiêu điều tăm tối của phố huyện nghèo, đặc biệt bóng tối như trùm lấp cả đất trời chiếm lĩnh mọi khoảng thời gian không gian. Không phải ngẫu nhiên Thạch Lam tô đậm đêm tối “đường phố và các ngõ con dần chứa đầy bóng tối…tối hết cả con đường thăm thẳm qua sông, con đường qua chợ, những ngõ con vào làng càng…“. 

Trên nền trời cuộc sống tăm tối ấy nổi bật hình ảnh hai đứa trẻ nhỏ nhoi đáng thương như bị giam cầm trong bóng tối. Bóng tối ở đây vừa là hiện thực trước mắt, vừa mang tính dự báo tương lai. “Từ khi nhà Liên dọn từ Hà Nội về đây, từ khi có cái cửa hàng này, đêm nào Liên và An cũng ngồi với cái tối của quang cảnh phố chung quanh“. 

Nhưng bằng tất cả sức sống của một tâm hồn trẻ thơ tươi sáng, Liên đã không chịu “khuất phục” cái bóng tối dày đặc kia. Khi phân tích nhân vật Liên sẽ thấy ánh mắt em luôn thiết tha kiếm tìm những nguồn sáng. Có lúc cô bé ngước lên bầu trời đêm thăm thẳm để chiêm ngưỡng “hàng ngàn ngôi sao đang ganh nhau lấp lánh“, có lúc Liên tìm về những với những ngọn đèn gần gũi ấm áp xung quanh: đèn dây sáng trong hiệu khách; vầng sáng nhỏ trên chõng hàng chị Tí;…thậm chí Liên nâng niu đến cả từng hột sáng lọt qua khe liếc. 

Những giây phút khi màn đêm bao lấy phố huyện, ngước nhìn lên vòm trời đầy sao, giây phút thơ mộng êm đềm ấy đã chắp cánh tâm hồn bay bổng của hai đứa trẻ. Dù đã cảm nhận được nhịp điệu sống ở thôn quê nhưng trong Liên, chị vẫn không thể quên ánh sáng của quá khứ, ánh sáng rực rỡ của thời dĩ vãng, ngọt ngào: “Hà Nội xa xăm quá, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”. 

Cô bé biết kiếm tìm những niềm vui, biết hướng tới tương lai. Vẻ đẹp này được thể hiện qua niềm mong đợi chuyến tàu đêm qua phố huyện. Chị muốn thức đợi chuyến tàu đêm để khỏi bị chìm trong màn đêm. Hình ảnh Liên và những con người như gia đình bác Sẩm, chị Tí,… cố thức đợi chuyến tàu không phải để bán thêm vài món hàng mà em đợi tàu để được nhìn thấy một cuộc sống náo động, một nguồn sáng rực rỡ. Bởi vì con tàu ấy là niềm vui duy nhất sau mỗi ngày dài đằng đẵng buồn tẻ và tăm tối của cuộc sống nơi đây. 

Con tàu mang ánh sáng đi qua như mang thêm nhiều ước vọng của Liên và cả những người dân nơi phố huyện nghèo. Cho nên, bản thân Liên đợi nó như người ta mong một điều gì đó lớn lao kì diệu. Lúc Liên đánh thức em dậy là từ lúc tàu chưa đến. Trong tâm thế sẵn sàng, cô bé đón với tất cả niềm hân hoan vui sướng. Qua cái nhìn của Liên, con tàu bỗng trở nên lộng lẫy lạ thường “đoàn tàu rầm rộ đi tới….” Con tàu như đến từ một thế giới của thần thoại. Nó khơi lên trong Liên biết bao nhiêu cảm xúc hồi tưởng về một quá khứ hạnh phúc và mơ tưởng về một thế giới khác…

Lúc con tàu đi qua, Liên vẫn còn bâng khuâng dõi theo. Nó đánh thức trong Liên những ý nghĩ mơ hồ mà cô không lí giải được. Cô chìm vào giấc ngủ với ý nghĩ “mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng nhỏ“. Khi phân tích nhân vật Liên, ta sẽ thấy những suy nghĩ ấy chứng tỏ nhân vật này đã sớm có ý thức về bản thân mình. Sự thức tỉnh cái tôi cá nhân ấy đã gieo vào lòng người đọc niềm hi vọng rằng cô bé có tâm hồn tươi sáng kia sẽ không bị giam cầm trong kiếp sống tù đọng tăm tối này mãi mãi. 

Đánh giá tác phẩm khi phân tích nhân vật Liên trong Hai đứa trẻ

Phân tích nhân vật Liên để thấy tâm hồn của cô bé là nguồn sáng chiếu rọi cả câu chuyện đầy bóng tối. Đó là một tâm hồn biết yêu thương, biết mơ ước. Bằng thủ pháp nghệ thuật tương phản, bức tranh phố huyện từ chiều chuyển dần vào đêm tuy nghèo nàn nhưng thơ mộng, vẫn có ánh sáng le lói, vẫn có tâm hồn háo hứng, đợi trông. 

Có thể nói, toàn bộ thế giới nơi phố huyện nghèo đều được nhìn qua con mắt và lọc qua tâm hồn của Liên và để lại trong cô một nỗi buồn mênh mông cùng những ước mơ to lớn. Từ tình cảm dành cho những con người bé nhỏ, Thạch Lam còn làm sống dậy những tình cảm gắn bó với quê hương, mảnh đất và con người bình dị mà thân thương. 

Có thể xem đó là một khía cạnh khác của tâm hồn nhân ái Thạch Lam. Ông nói về những cảm nhận của hai chị em cũng là phát hiện về mối quan hệ gắn kết giữa con người với mảnh đất. Dường như những hương vị bình thường, mùi đất, mùi chợ cũng là một phương diện của tâm hồn hai đứa trẻ, cũng là sự tha thiết trìu mến của nhà văn hướng về vùng đất Cẩm Giàng từng lưu dấu tuổi thơ. 

Những chi tiết bình thường nhất nơi phố huyện còn lan tỏa cảm giác ấm áp ân tình của Thạch Lam đến tận bây giờ. Bóng tối mênh mông là nơi không thể lãng quên và không được phép lãng quên, bởi ở đó có những con người mà nhà văn thương mến nhất…

Kết bài: Huyền Kiêu – một người bạn của Thạch Lam đã cho rằng “Thạch Lam là một người Việt Nam thành thực nhất”, có lẽ bởi nhà văn đã yêu cuộc sống và những con người nghèo khổ qua những trang văn thấm đượm tình người, những trang văn mà “rất nhiều Thạch Lam trong đó”. Chất trữ tình lan tỏa, chất thơ nhẹ nhàng kết hợp cùng những xúc cảm chân thành từ những trang văn Thạch Lam sẽ vẫn còn mãi trong trái tim bạn đọc nhiều thế hệ. 

Dàn ý Phân tích nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ 

Để nắm được những ý chính trong bài viết về chủ đề phân tích nhân vật Liên trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của nhà văn Thạch Lam, các em cần nắm được dàn ý như sau.

Mở bài phân tích nhân vật Liên

• Sơ lược về nhà văn Thạch Lam cùng phong cách sáng tác rất riêng.
• Giới thiệu tác phẩm Hai đứa trẻ và Liên là nhân vật chính trong thiên truyện.

Thân bài phân tích nhân vật Liên

• Liên là một cô bé có trái tim đa cảm với tâm hồn tinh tế.
• Liên là nhân vật rất đảm đang, tháo vát, lại giàu lòng nhân ái.
• Là cô bé có nhiều ước mơ, khát vọng về ngày mai tươi sáng hơn. 

Kết bài phân tích nhân vật Liên

• Như vậy, khi phân tích nhân vật Liên, ta thấy hiện lên hình ảnh một cô bé vừa đậm chất hiện thực vừa đậm chất trữ tình được xây dựng qua ngòi bút tài hoa của nhà văn Thạch Lam. 
• Phân tích nhân vật Liên còn cho thấy cô bé mang vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam (công, dung, ngôn, hạnh). Một cô gái giàu khát vọng và nghiej lực sống, luôn hướng về ngày mai…
• Nhân vật Liên đã để lại nhiều dư âm trong tâm hồn người đọc cùng với những ấn tượng sâu đậm. 

Qua ngôn ngữ đậm chất trữ tình, giàu chất thơ và đậm chất nhạc, nhà văn Thạch Lam đã phản ánh một cách chân thực những cuộc đời bé nhỏ, tăm tối và tù túng ở phố huyện nghèo. Họ chính là ẩn dụ cho những thân phận nhỏ bé trong xã hội xưa. Hy vọng với những phân tích nhân vật Liên trong thiên truyện Hai đứa trẻ của nhà văn Thạch Lam, bạn đã tìm thấy cho mình những kiến thức hữu ích phục vụ cho quá trình học tập. Nếu có bất cứ bổ sung hay thắc mắc gì liên quan đến chủ đề Phân tích nhân vật Liên, đừng quên để lại nhận xét để cùng Tip.edu.vn trao đổi thêm nhé!

Xem thêm >>> Phân tích bài Hai đứa trẻ của Thạch Lam – Ngữ Văn 11

Xem thêm >>> Ánh sáng và bóng tối trong Chữ người tử tù và Hai đứa trẻ

Xem thêm >>> Phân tích tình huống truyện trong Hai đứa trẻ của nhà văn Thạch Lam

Xem thêm >>> Phân tích cảnh phố huyện lúc chiều tàn trong tác phẩm Hai đứa trẻ