Cuộc khởi nghĩa Hương Khê: Diễn biến, Ý nghĩa và Nguyên nhân thất bại

Trong các cuộc đấu tranh của phong trào Cần Vương cuối thế kỷ 19, cuộc khởi nghĩa Hương Khê được đánh giá là lớn nhất, mạnh nhất, sôi nổi nhất và cũng kéo dài nhất. Dưới sự lãnh đạo của Phan Đình Phùng cùng với một số văn nhân, học sĩ khác, cuộc khởi nghĩa Hương Khê nhanh chóng thu hút đông đảo nhân dân tham gia. Hãy cùng Tip.edu.vn tìm hiểu, phân tích nguyên nhân bùng phát, diễn biến và kết quả của cuộc đấu tranh này trong bài viết dưới đây!

Tìm hiểu về cuộc khởi nghĩa Hương Khê

• Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa: Đình nguyên Tiến sĩ Phan Đình Phùng và Phó bảng Cao Thắng
• Căn cứ của cuộc khởi nghĩa: Ngàn Trươi thuộc huyện Hương Khê – Hà Tĩnh
• Địa bàn hoạt động: gồm 4 tỉnh: Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Bình
• Cách đánh: chọn lối đánh du kích, có lợi thế dựa vào địa hình hiểm trở và hệ thống công sự chằng chịt. Một số cách đánh như chặn đường tiếp tế, tiền đồn, dụ địch …
• Phan Đình Phùng chia 4 phủ thành 15 tiểu khu, xây dựng tiền tuyến cố định, đại bản doanh đặt ở núi Vụ Quang.

Diễn biến cuộc khởi nghĩa Hương Khê

Khởi nghĩa Hương Khê có thể chia thành hai giai đoạn chính trong quá trình hoạt động, cụ thể như sau

Giai đoạn I (1885-1888): Nghĩa quân tập trung chuẩn bị và xây dựng lực lượng

• Đầu năm 1887, Phó tướng Cao Thắng nắm quyền chỉ huy, Phan Đình Phùng ra bắc tập hợp lực lượng khi nhận thấy nghĩa quân còn yếu.
• Trong thời kỳ này, cuộc khởi nghĩa Hương Khê chủ yếu tập trung vào việc chiêu mộ binh lính, huấn luyện nghĩa quân, trang bị vũ khí, củng cố căn cứ địa ở miền núi.
• Phiến quân chế tạo súng trường theo mẫu của Pháp

Giai đoạn II (1889-1896): Giai đoạn chiến đấu ác liệt, cống hiến của nghĩa quân.

• Lãnh tụ Phan Đình Phùng từ Bắc Kỳ trở về tháng 9/1889.
• Khởi nghĩa Hương Khê lúc này có khoảng một nghìn nghĩa binh. Nhờ Cao Thành chỉ huy, bây giờ có 500 khẩu súng tốt.
• Nhận thấy cuộc khởi nghĩa đã được chuẩn bị chu đáo, Phan Đình Phùng quyết định mở rộng địa bàn ra khắp 4 tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Bình, Hà Tĩnh => Cản trở quá trình thôn tính, đàn áp nhân dân của thực dân Pháp.
• Trước hành động này, quân Pháp đã bố trí nhiều tiền đồn biệt động để phong tỏa địa bàn nhằm cản trở hoạt động của nghĩa quân Hương Khê. Riêng ở Hương Khê có 20 đồn, mỗi đồn có 30 lính canh.
• Quân Pháp bị đánh lui, phục kích khắp một vùng rộng lớn từ Nghi Lộc, Thanh Chương đến Diễn Châu, Yên Thành. Khởi nghĩa Hương Khê thời kỳ này đã tổ chức 28 trận đánh lớn nhỏ.
• Từ năm 1889, nghĩa quân Hương Khê liên tục mở các cuộc tập kích đẩy lùi nhiều trận càn quét, đồng thời chủ động tấn công lập được nhiều chiến công như trận đồn Trường Lưu tháng 5 năm 1890, trận càn vào thành phố Hồ tháng 5 năm 1890 Hà. Xã Tịnh tháng 8/1892.
• Sau nhiều thất bại, đầu năm 1892, thực dân Pháp mở nhiều cuộc càn quét, đặc biệt là cuộc càn quét vào vùng Hói Trưng, ​​Ngàn Sâu, là căn cứ của Tướng Cao Thắng.
• Nghĩa quân tấn công đồn Trung Lễ ngày 7 tháng 3 năm 1892. Nguyễn Hữu Thuần tấn công huyện Thanh Hà, bắt sống tri huyện, còn Cao Thắng cho quân giả làm lính gạc xanh bắt sống Đinh Nho Quang.
• Nguyễn Hữu Thành lãnh đạo nghĩa quân Hương Khê tập kích vào nhà lao và giải cứu hơn 70 tù binh bị bắt giam vào ngày 23/8/1892.
• Tháng 11 năm 1893, Cao Thắng cùng 1.000 quân tấn công Nghệ An, nhưng Cao Thắng bị thương và hy sinh, gây tổn thất lớn cho nghĩa quân. Lợi dụng thời cơ này, pháo binh siết chặt vòng vây, nghĩa quân cố gắng chống trả, nhưng sức dần suy yếu.
• Ngày 17 tháng 10 năm 1894, nghĩa quân thắng trận ở núi Vụ Quang.
• Ngày 28 tháng 12 năm 1895, Phan Đình Phùng bị thương nặng và chết.
• Những thủ lĩnh cuối cùng đã bị giết một phần trong trận chiến, một phần không thể đứng quá lâu trong rừng rậm độc hại, hoặc bị bắt và bị giết. Đến đây, cuộc khởi nghĩa Hương Khê tan rã.

Nguyên nhân thất bại của cuộc khởi nghĩa Hương Khê

Vì sao khởi nghĩa Hương Khê thất bại là câu hỏi được nhiều người quan tâm, sau đây là một số nguyên nhân chính:

• Mặc dù quy tập được nhiều liệt sĩ trên 4 địa bàn rộng lớn nhưng các cuộc khởi nghĩa Hương Khê vẫn chưa liên kết, tập hợp được lực lượng trên phạm vi rộng khắp cả nước.
• Hạn chế vì khẩu hiệu chiến tranh, sự khác biệt về vũ khí và đạn dược
• Tương quan lực lượng quá chênh lệch giữa ta và địch

Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hương Khê

• Cuộc khởi nghĩa Hương Khê đã để lại nhiều bài học và kinh nghiệm sâu sắc
• Nó có ý nghĩa to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Khởi nghĩa Hương Khê được coi là tiêu biểu nhất của phong trào Cần Vương

• Địa bàn hoạt động và quy mô chiến đấu của nghĩa quân rộng lớn, trải rộng ở 4 tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Bình.
• Tồn tại lâu nhất trong phong trào Cần Vương: 10 năm. Khi cuộc khởi nghĩa tan vỡ cũng là lúc phong trào Cần Vương thất bại.
• Khởi nghĩa Hương Khê với sự tham gia đông đảo của nhân dân và đồng bào các dân tộc
• Đội quân nổi dậy hoạt động với một tổ chức và kỷ luật chặt chẽ, gồm 15 cấp quân do các tướng tài chỉ huy.
• Trong quá trình hoạt động, cuộc khởi nghĩa Hương Khê đã lập được nhiều chiến công, làm cho thực dân Pháp bị tổn thất nặng nề.
• Nhận được sự ủng hộ của nhân dân, huy động được tiềm năng to lớn từ nhân dân
• Về mặt quân sự, sử dụng cùng một bộ trang phục, xây dựng công sự và vũ khí mạnh mẽ
• Phương thức đánh thích hợp là đánh du kích và vận động, biết khai thác tối đa lợi thế về địa lý, địa hình của địa bàn. Khởi nghĩa Hương Khê đã vận dụng linh hoạt, sáng tạo khi giao tranh trực diện với quân Pháp.

Bình luận về cuộc khởi nghĩa Hương Khê

• Tồn tại 10 năm, cuộc khởi nghĩa Hương Khê khẳng định tinh thần yêu nước của nhân dân ta, tinh thần chiến đấu dũng cảm của các nghĩa sĩ.
• Cuộc khởi nghĩa mang lại ý nghĩa to lớn và lập nhiều chiến công
• Sự tan rã của cuộc khởi nghĩa Hương Khê là bài học kinh nghiệm chiến đấu quý báu

Khởi nghĩa Hương Khê được coi là đỉnh cao trong các cuộc kháng chiến của phong trào Cần Vương. Cuộc khởi nghĩa này tuy đã đi vào dĩ vãng của lịch sử nhưng vẫn luôn là bài học cho mỗi người Việt Nam về lòng yêu nước và ý chí chiến đấu.

Bài viết trên đã cung cấp một số kiến ​​thức cơ bản, diễn biến và nguyên nhân thất bại của cuộc khởi nghĩa Hương Khê. Hi vọng bạn đã tìm được những thông tin hữu ích cho việc nghiên cứu và học tập của bản thân. Nếu bạn có góp ý hay thắc mắc gì liên quan đến cuộc khởi nghĩa Hương Khê, hãy để lại bình luận bên dưới để chúng ta cùng trao đổi thêm nhé!

Xem thêm >>> Phong trào Cần Vương là gì? Nguyên nhân, Đặc điểm, Diễn biến và Ý nghĩa

Đọc thêm >>> Khởi nghĩa Bãi Sậy là gì? Nguyên nhân, Tiến hóa, Ý nghĩa

Đọc thêm >>> Khởi nghĩa Yên Thế: Nguyên nhân, tóm tắt, bản chất và kết quả

Xem thêm >>> Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp – Lịch sử 8 Bài 29