Cảm nhận bài thơ Đồng chí của nhà thơ Chính Hữu – Top bài HAY NHẤT!

Cảm nhận bài thơ Đồng chí của Chính Hữu để thấy vẻ đẹp của tình đồng đội mộc mạc, giản dị mà sâu sắc giữa những người lính cách mạng trong những tháng ngày kháng chiến gian lao. Bên cạnh đó, cảm nhận bài thơ Đồng chí cũng giúp người đọc thấy được tình đồng đội là thứ tình cảm thiêng liêng và cao đẹp của những người lính, giúp họ vượt qua khó khăn thiếu thốn để hoàn thành mọi nhiệm vụ. Trong nội dung bài viết dưới đây, hãy cùng Tip.edu.vn cảm nhận bài thơ Đồng chí của Chính Hữu. 

                    Mở bài: “Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều

    Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo

Núi không đè nổi vai vươn tới

Lá ngụy trang reo với gió đèo”

(Lên Tây Bắc)

Thật đẹp làm sao hình ảnh người chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam trong thơ Tố Hữu! Chẳng biết tự bao giờ, hình ảnh người lính trên đường ra trận trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp đã để lại trong lòng bạn đọc một dấu ấn khó phai mờ. Cũng viết về người lính thời kháng chiến chống Pháp, bài thơ Đồng chí của Chính Hữu lại thể hiện vẻ đẹp ở khía cạnh khác. Đó là mối tình đồng chí đồng đội được hình thành và phát triển trong điều kiện chiến đấu vô cùng thiếu thốn gian khổ để tạo nên phẩm chất đẹp đẽ, một trong những nguồn sức mạnh của quân đội ta.

Sơ nét về nhà thơ Chính Hữu cùng tác phẩm Đồng chí

Phân tích và cảm nhận bài thơ Đồng chí nói riêng hay tìm hiểu giá trị nội dung nghệ thuật của tác phẩm nói chung, bạn cần ghi nhớ đôi nét về tác giả cũng như hoàn cảnh ra đời của bài thơ. 

Giới thiệu tác giả Chính Hữu

Chính Hữu (1926 – 2007), tên khai sinh là Trần Đình Đắc, quê ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Năm 1946, ông gia nhập Trung đoàn Thủ đô và hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. 

Chính Hữu làm thơ từ năm 1947 và hầu như viết về người lính và chiến tranh. Tập thơ Đầu súng trăng treo (1966) là tác phẩm chính của ông. Thơ ông không nhiều những có những bài đặc sắc, cảm xúc, ngôn ngữ và hình ảnh chọc lọc, hàm súc. Năm 2000, Chính Hữu được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật.

Hoàn cảnh ra đời bài thơ Đồng chí

Trước khi cảm nhận bài thơ Đồng chí, người đọc cần nắm được hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. Bài thơ Đồng Chí được sáng tác vào năm 1948, sau khi tác giả đã cùng đồng đội tham gia chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc (thu đông 1947) đánh bại cuộc tiến công quy mô lớn của giặc Pháp lên chiến khu Việt Bắc. Bài thơ Đồng Chí là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất viết về người lính cách mạng của văn học thời kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954).

Cảm nhận bài thơ Đồng chí của tác giả Chính Hữu 

Cảm nhận bài thơ Đồng chí chính là việc tìm hiểu hoàn cảnh xuất thân của họ. Bên cạnh đó, những chia sẻ gian khổ và vất vả cũng như nguyện cùng nhau chiến đấu vì Tổ quốc là những nét chính về những người lính trong bài thơ. 

Hoàn cảnh xuất thân của người lính

Cảm nhận bài thơ Đồng chí, ta thấy tác phẩm này có thể không phải là bài thơ hay nhất nhưng nó lại là bài thơ được nhiều người biết đến nhất, thậm chí nhắc đến Chính Hữu người ta nghĩ ngay đến Đồng chí. Tác phẩm đã được phổ nhạc nhưng dù là thơ hay nhạc mãi mãi tình đồng chí keo sơn gắn bó vẫn sống mãi trong lòng mọi người.

Đồng chí là cách gọi khái quát của những người có cùng chí hướng, lí tưởng, cùng làm trong một đoàn thể chính trị hay một tổ chức cách mạng. Đồng chí, là cách xưng hô thể hiện tình đồng đội gắn bó keo sơn, thiêng liêng và nghĩa tình. Trong những năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp gian lao, lẽ đương nhiên, hình ảnh những người lính, những anh bộ đội sẽ trở thành linh hồn của cuộc kháng chiến, trở thành niềm tin yêu và hi vọng của cả dân tộc. Chính Hữu đã nhìn nhận, đã đi sâu vào cả xuất thân của những người lính. Mở đầu bài thơ tác giả viết:

“Quê hương anh nước mặn đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá”

Thành ngữ “nước mặn đồng chua” và hình ảnh gợi tả “đất cày lên sỏi đá” đã mang đến sức khái quát cao. Tác giả giới thiệu với chúng ta hoàn cảnh xuất thân của những người chiến sĩ trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. 

Họ là những người sinh ra và lớn lên từ những làng quê nghèo đói miệt miền Tây “nước mặn đồng chua”,  của miền Trung “đất cày lên sỏi đá”. Họ là những người nông dân “Mới hôm qua còn tì tay lên cán cuốc”, đang chống chọi lại với những điều kiện khắc nghiệt của thiên nhiên nhưng hôm nay đã để lại tất cả sau lưng, khoác lên mình màu áo xanh chiến sĩ bảo vệ quê hương đất nước thân yêu.

Khi cảm nhận bài thơ Đồng chí, ta thấy mỗi người lính đều có một vùng quê. Những người tứ xứ này trước ngày vào bộ đội họ chưa hề quen biết nhau:

“Anh với tôi đôi người xa lạ

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau”

Những người từ mọi phương trời tập hợp lại trong hàng ngủ quân đội cách mạng và chính nhờ cơ sở của sự đồng cảm giai cấp, cùng chung cảnh ngộ cho nên họ đã dễ dàng thân quen với nhau. Nhà thơ Hồng Nguyên trong bài thơ Nhớ của mình cũng thể hiện tình cảm này:

“Lũ chúng tôi bọn người tứ xứ

Gặp nhau hồi chưa biết chữ

Quen nhau từ buổi một hai

Súng bắn chưa quen quân sự mươi bài

Lòng vẫn cười vui kháng chiến”

Những người xa lạ gặp nhau thân quen nhau tạo nên tình đồng chí. Trước hết phải nói, tình đồng chí được nảy sinh từ sự cùng chung nhiệm vụ sát cánh bên nhau trong chiến đấu.

“Súng bên súng đầu sát bên đầu

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”

“Súng bên súng” là cách nói hàm súc, hình tượng để diễn đạt ý nghĩa cùng chung lí tưởng chiến đấu của những người chiến sĩ. Anh với tôi cùng ra trận đánh giặc để bảo vệ đất nước quê hương, vì độc lập tự do và sống còn của dân tộc. “Đầu sát bên đầu” là hình ảnh diễn tả ý hợp tâm đầu của đôi bạn tâm giao.

Có thể thấy hai hình ảnh thơ đã cụ thể hóa sự hòa nhập của những người chiến sĩ cùng chung lí tưởng chiến đấu bảo vệ tổ quốc. “Súng” và “đầu”, ý chí và tình cảm là sự gắn bó keo sơn thắm thiết của những con người cùng chung lí tưởng với nhau. Câu thơ “Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ” là câu thơ cảm động, mang đầy ắp kỉ niệm, diễn tả lại một thời đầy khó khăn, gian khổ. 

Nhưng cũng nhờ vào đó mà họ quý trọng nhau hơn, thương yêu, giúp đỡ nhau trên mọi mặt trận chiến trường ác liệt và dần dần “thành đôi tri kỷ”. Đã là “tri kỷ” nên các anh hiểu nhau, thông cảm cho nhau, chia sẻ ngọt bùi cho nhau. Là những người bạn chí cốt bên nhau. Để có được mối tình tri kỉ sâu nặng ấy hẳn nhiên họ phải cùng chung hoàn cảnh xuất thân, cùng chung lí tưởng chiến đấu thì mới có thể thấu cảm cho nhau được. 

Khi cảm nhận bài thơ Đồng chí, người đọc cũng nhận thấy để khái quát những tình nghĩa sâu nặng ấy, Chính Hữu đã cho hai tiếng “Đồng chí!” vang lên giữa lòng bài thơ. Câu thơ ngắn gọn nhưng nó đã biểu hiện nên một hình ảnh cụ thể, giản dị mà hết sức gợi tình, gợi cảm. Chỉ với hai tiếng nhưng nó đóng vai trò ghép lại tình ý sáu câu thơ đầu của bài thơ, đồng thời tạo ra một tiếng vang ngân như một nốt nhấn nổi bật trong bản đàn, là sự kết tinh mọi cảm xúc, mọi tình cảm.

Tình đồng chí được xem như là sự cao độ của tình bạn tình người. Cảm nhận bài thơ Đồng chí, ta nhận thấy khi trải qua những khó khăn nơi chiến trường, tình đồng chí đã giúp các anh có được sự cảm thông, thấu hiểu nỗi lòng, tình cảm của nhau. Những lúc ngồi cận kề bên nhau, các anh đã kể cho nhau nghe chuyện quê nhà đầy bâng khuâng, thương nhớ:

“Ruộng nương anh gởi bạn thân cày

Gian nhà không mặc kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”

Ba câu thơ đưa ta trở lại hoàn cảnh riêng, từng cảnh ngộ riêng của những người lính vốn là những người nông dân áo vải “việc cuốc, việc cày, việc bừa, việc cấy tay vốn quen làm”. Ra đi vì lý tưởng chung của dân tộc đành gửi nhờ bạn quê nhà cày giúp mảnh ruộng của mình. Ra đi vì lý tưởng chung của dân tộc để rồi có những đêm sương rừng buốt thấu ngồi nhớ tới gian nhà trống không “gió lung lay”. 

Họ sẵn sàng gửi nhờ, để lại những gì quý giá thân thiết của cuộc sống người nông dân nơi làng quê để ra đi vì nghĩa lớn. Phải chăng đó là một sự hy sinh? Hay là một nghĩa cử cao đẹp? Hai chữ “mặc kệ” đã được nói một cách dứt khoát, mạnh mẽ từ những người lính ra trận. Cảm nhận bài thơ Đồng chí, ta thấy họ dứt khoát nhưng không có nghĩa là vô tình, họ mạnh mẽ nhưng không đồng nghĩa là sỏi đá vô tri, trong lòng các anh vẫn canh cánh nỗi nhớ quê hương, vẫn nặng tình với nơi chôn dao cắt rốn của mình. Nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:

“Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”

Đồng chí là cùng nhau chia sẻ mọi vất vả, gian lao

Cảm nhận bài thơ Đồng chí để thấy mối tình đồng đội keo sơn gắn bó với nhau, không chỉ cảm thông những tâm tư nỗi lòng của nhau mà đó còn là sự cùng nhau chia sẻ những gian lao thiếu thốn cuộc đời người lính:

“Áo anh rách vai

Quần tôi có vài mảnh vá

Miệng cười buốt giá

Chân không giày”

Bằng những hình ảnh chân thực và xúc động, gợi hình, gợi cảnh. Tác giả đã làm sống dậy cuộc sống gian khổ thiếu thốn trong cuộc chiến đấu của người lính thời chống Pháp. Đó là những gian khổ tột cùng của người lính, những cơn sốt run người vừng trán ướt mồ hôi đẫm mồ hôi, những trang phục phong phanh giữa mùa đông giá rét. Hay là những cơn sốt rét rừng nguy hiểm có thể cướp đi tính mạng của người chiến sĩ bất cứ lúc nào.

“Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh

Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.”

Khi cảm nhận bài thơ Đồng chí, ta thấy chính những gian lao, thiếu thốn ấy càng làm nổi bật sự cao đẹp của anh bộ đội cụ Hồ. Trong gian khổ vẫn nổi bật lên nụ cười của người lính “Miệng cười buốt giá” thật đáng yêu nhưng cũng đáng kính phục làm sao. Vậy, sức mạnh nào để giúp cho người lính vượt qua được mọi gian khổ thiếu thốn ấy? Có phải chăng đó là tình đồng chí đồng đội:

“Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”

Thật giản dị và xúc động của sự biểu hiện tình đồng chí, đồng đội thiêng liêng ở những người lính. Đó là nguồn sức mạnh cho họ chiến thắng. Tình đồng chí còn được thử thách cao nhất là trong chiến đấu, trong sự sống chết nơi chiến hào. 

Đồng chí là cùng chung ý nguyện chiến đấu cho tổ quốc

Bài thơ kết lại bằng ba câu thơ mang ý nghĩa hình tượng lớn, là biểu tượng đẹp nhất của tình đồng đội:

“Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu súng trăng treo”

Có thể nói đoạn cuối của bài thơ là một bức tranh đẹp về tình đồng chí, là một biểu tượng đẹp về cuộc đời người chiến sĩ. Trong cảnh “Rừng hoang sương muối” những người chiến sĩ vẫn luôn không xao lãng nhiệm vụ phục kích chờ giặc của mình. Họ đứng canh gác cùng nhau, luôn sát cánh bên nhau mặc chiến trường ác liệt. 

Khi cảm nhận bài thơ Đồng chí, người đọc nhận thấy sức mạnh của tình đồng đội đã giúp họ vượt lên tất cả những khắc nghiệt của thời tiết và mọi gian khổ thiếu thốn về y tế, quần áo, ăn uống khi lên đường làm nhiệm vụ thiêng liêng của Tổ Quốc. Tình đồng chí đã sưởi ấm lòng họ giữa cảnh rừng hoang giá rét. Trong cái đêm phục kích ấy, vầng trăng như treo trên đầu ngọn súng. 

Một hình ảnh thơ rất đặc sắc đã gây cho người đọc một sự bất ngờ, thú vị. Hình ảnh ấy mang ý nghĩa biểu tượng. “Súng” và “trăng” là biểu tượng cho khoảng cách gần và xa, cho thực tại và mơ mộng, cho chất chiến đấu và chất trữ tình và cho chiến sĩ và thi sĩ. “Súng” còn là biểu tượng của cuộc chiến đấu vì độc lập tự do. “Trăng” còn là biểu tượng của non nước thanh bình. Tất cả cùng đặt trên một bình diện “Đầu súng trăng treo”. 

Ý thơ đã đem đến cho chúng ta một liên tưởng về cái đẹp của tâm hồn người lính. Dù trước mặt là muôn vàn khó khăn, thử thách, bom đạn không ngừng rơi gây cảnh khói lửa điêu linh nhưng ở những người lính ấy vẫn sáng lên những hình ảnh trữ tình, lãng mạn. Hơn nữa, ánh trăng được xem như là người bạn của lính bởi “Chiến tranh ở rừng – Trăng thành tri kỷ” (Nguyễn Duy). 

Cảm nhận bài thơ Đồng chí để thấy trong cái ác liệt chiến tranh, họ vẫn yêu đời và luôn luôn hướng về một ngày mai hòa bình yên vui. Có thể nói đó là các mặt bổ sung cho nhau, hài hòa với nhau của cuộc đời người lính cách mạng. Câu thơ mang một ý nghĩa cao đẹp trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ Quốc của anh bộ đội cụ Hồ.

Đánh giá tác phẩm khi cảm nhận bài thơ Đồng chí

Khi cảm nhận bài thơ Đồng chí, ta thấy tác phẩm được sáng tác theo thể thơ tự do, chỉ có 20 dòng nhưng đã tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí, đồng đội thật sâu sắc. Bằng nghệ thuật miêu tả của mình, tác giả đã cho người đọc thấy được những khó khăn, thiếu thốn của những người lính nơi chiến trường khắc nghiệt:

“Áo anh rách vai

Quần tôi có vài mảnh vá

Miệng cười buốt giá

Chân không giày”

 Bên cạnh đó, hình ảnh “giếng nước gốc đa” – hình ảnh quê hương thân thiết được tác giả diễn tả một cách kín đáo gián tiếp qua mô típ quen thuộc về làng quê của ca dao “Cây đa giếng nước sân đình”. Bằng nghệ thuật hoán dụ và nhân hóa, tác giả đã bộc lộ lên nỗi niềm nhớ nhung của kẻ hậu phương đối người ra trận. Bút pháp nhân hóa “nỗi nhớ” đã gây thêm ấn tượng mạnh mẽ trong lòng độc giả.

Cảm nhận bài thơ Đồng chí để thấy với cảm hứng có đôi phần lãng mạn và ngòi bút tài hoa, Chính Hữu đã khắc họa thành công hình tượng người lính cụ Hồ mang vẻ đẹp trữ tình, đậm chất bi tráng trên cái nền cảnh thiên nhiên dữ dội và mĩ lệ.

Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu thể hiện hình tượng người lính cách mạng và sự gắn bó keo sơn của họ một cách hàm súc, mộc mạc, chân thực khắc họa được những phẩm chất đẹp của anh bộ đội cụ Hồ qua hình ảnh và ngôn ngữ giản dị, cô đọng, giàu sức biểu cảm. Bài thơ có thực có hư hòa quyện vào nhau đã tạo nên vẻ đẹp hài hòa, mang lại cho người đọc những suy tư sâu sắc, những xúc động sâu lắng. Có thể nói, Đồng chí là một tượng đài chiến sĩ tráng lệ tuy mộc mạc, bình dị nhưng cao cả và thiêng liêng.

Dàn ý cảm nhận bài thơ Đồng chí của Chính Hữu 

Từ bài viết trên đây, hãy cùng Tip.edu.vn khái quát hóa để lập dàn ý cảm nhận bài thơ Đồng chí. 

Mở bài cảm nhận bài thơ Đồng chí

• Sơ nét về nhà thơ Chính Hữu cùng bài thơ Đồng chí.
• Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, từ đó đề cập đến giá trị của tác phẩm.

Thân bài cảm nhận bài thơ Đồng chí 

• Cơ sở của tình đồng chí và hoàn cảnh xuất thân của người lính. 
• Những biểu hiện cảm động của tình cảm đồng chí đồng đội.
• Những người đồng chí đồng đội luôn cùng nhau ý nguyện chiến đấu. 

Kết bài cảm nhận bài thơ Đồng chí 

•  Nếu giá trị nội dung, nghệ thuật cũng như ý nghĩa của tác phẩm.
• Tóm tắt các ý chính trong bài viết cảm nhận bài thơ Đồng chí. 

Có thể thấy, nhà thơ Chính Hữu như đã thổi hồn vào bài thơ để giúp tạc lên một tình đồng đội tri kỉ, gắn bó và keo sơn, trở thành một âm vang sống mãi trong tâm hồn những người lính cũng như bạn đọc bao thế hệ. Trên đây là những phân tích và cảm nhận bài thơ Đồng chí, hy vọng đã mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích phục vụ cho quá trình học tập cũng như tìm hiểu về chủ đề cảm nhận bài thơ Đồng chí. Chúc bạn luôn học tốt!. 

Xem thêm:

• Phân tích bài thơ Đồng chí của Chính Hữu – Ngữ Văn Lớp 9
• Ý nghĩa nhan đề Đồng chí của Chính Hữu – Ngữ Văn lớp 9