Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

Đề bài: Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

5 bài văn mẫu Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ
 

I. Dàn ý Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ (Chuẩn)

1.   Mở bài:

–  Giới thiệu về bài thơ

2. Thân bài:

* Cảm hứng sáng tác:
–   Được lấy cảm hứng từ bức bưu ảnh được cho là của Hoàng Cúc gửi tặng.
–   Làm sống dậy những kỉ niệm về Vĩ Dạ và khao khát được giao cảm với cuộc đời của Hàn Mặc Tử.

*  Khổ thơ đầu:

– Là bức tranh phong cảnh và con người Vĩ Dạ:

– Mở đầu bài thơ bằng câu hỏi, “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”
+ Nghe như tiếng trách cứ của người Vĩ Dạ với nhà thơ nhưng thực ra là lòng tự hỏi lòng.
+ “về chơi”: thân thiết, trở về nơi chốn thân thương…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Dàn ý Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ
 

1. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 1 (Chuẩn):

Hàn Mặc Tử là nhà thơ tiêu biểu trong phong trào thơ mới. Ông là một nhà thơ tài hoa nhưng lại mang trong mình căn bệnh phong hiểm nghèo, chính vì vậy, thơ của ông luôn có hai thế giới, một là tươi mới trong trẻo, một là ma quái, kinh dị. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là bài thơ nổi tiếng trong tập Thơ Điên của ông, được viết vào năm 1938. Bài thơ là bức tranh thôn quê Vĩ Dạ vừa yên bình vừa tươi đẹp, lồng ghép vào đó là một tình yêu tha thiết và niềm khao khát được giao cảm với cuộc đời của Hàn Mặc Tử.

Đây thôn Vĩ Dạ được khơi cảm hứng từ một tấm bưu ảnh vẽ cảnh vườn tược sông nước được cho là của Hoàng Cúc gửi ra cho ông. Bức ảnh đó đã làm sống dậy những kỉ niệm của Hàn Mặc Tử về Vĩ Dạ – một xóm nhỏ ven sông Hương, nơi lưu giữ tuổi học trò của thi nhân cũng là nơi có bóng hình người con gái ông thương nhớ. Và hơn thế, nó đã làm sống dậy khao khát được giao cảm với cuộc đời của ông, bởi khi đó, ông đang ở Phú Yên và đang bị bệnh tật dày vò.

Có lẽ vì được sáng tác trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nên ngay đầu bài thơ, Hàn Mặc Tử đã mở lời bằng một câu hỏi:

“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”

Nghe câu thơ mà người ta như nghe được tiếng người thôn Vĩ đang hờn trách thi nhân, đang mời gọi thi nhân về với Vĩ Dạ. Thế nhưng, đây lại chỉ là một câu hỏi lòng tự hỏi lòng của nhà thơ, bởi ông đang sống trong nỗi nhung nhớ và niềm khao khát được trở về Vĩ Dạ. Hàn Mặc Tử không phải đến thăm Vĩ Dạ mà là “về chơi”, bởi Vĩ Dạ là chốn thân thương, là nơi mà nhà thơ gắn bó bằng cả tâm hồn. Ông đã làm một cuộc hành trình bằng tâm tưởng để quay trở lại Vĩ Dạ, để ngắm:

“Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền”

Nhà thơ say sưa trong cảnh vườn Vĩ Dạ, trong những khoảnh khắc yên bình, êm dịu của tâm hồn. Bức tranh Vĩ Dạ được miêu tả từ xa tới gần, từ cao xuống thấp, mỗi góc độ một vẻ đẹp nhưng đểu rất thơ mộng và tràn trề sức sống. Điểm nhìn đầu tiên của nhà thơ bắt gặp là hình ảnh của nắng sớm trên những hàng cau.

“Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên”

Điệp từ “nắng” gợi lên một không gian tràn ngập sắc vàng rực rỡ của nắng mãi. Đó là thứ ánh nắng trong trẻo, tinh khôi của buổi sớm, đẹp đẽ và thật dịu dàng! Nắng trên hàng cau cũng là thứ ánh nắng rất đặc trưng của Vĩ Dạ bởi Vĩ Dạ vốn nổi tiếng với những vườn cau xanh mướt. Những hàng cau cao vút, thẳng tắp luôn vươn mình đón ánh mặt trời, là loài cây đầu tiên đón ánh nắng mặt trời của Vĩ Dạ. Tả nắng hàng cau nhưng Hàn Mặc Tử dường như đã làm sống dậy cả một buổi ban mai tinh khôi và mát lành của xứ Huế mộng mơ.

Bài văn mẫu Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ đầy đủ, chi tiết

Trong ánh nắng sớm tinh khôi ấy là hình ảnh của khu vườn xanh mát:

“Vườn ai mướt quá xanh như ngọc”

Chỉ là khu vườn của “ai” phiếm chỉ bởi đó là khu vườn sống trong tâm tưởng của nhà thơ. Cùng với tính từ “mướt” và lối so sánh “xanh như ngọc” đã khiến người đọc có thể cảm nhận được sự sống động, lung linh của khu vườn Vĩ Dạ. Tính từ “mướt” được đặt trong câu thơ vô cùng tinh tế, nó đã gợi lên hình ảnh một vườn cây trái mỡ màng, tươi tốt, mơn mởn. Những cành cây, nhành lá còn đang vương những giọt sương đêm lóng lánh. Có lẽ vì thế mà Hàn Mặc Tử đã so sánh “xanh như ngọc”. Khu vườn đẫm sương đêm lại được mặt trời chiếu rọi lung linh như một khối ngọc khổng lồ. Lời thơ bay bổng không chỉ gợi lên hình ảnh của khu vườn mà còn gửi vào trong đó lời trầm trồ, ca ngợi của nhà thơ với cảnh vườn Vĩ Dạ.

Say sưa với cảnh vườn, nhưng càng say hơn là hình ảnh của:

“Lá trúc che ngang mặt chữ điền”

Câu thơ không phải lời tả thực mà là một nét vẽ cách điệu của thi nhân. Khuôn mặt người thấp thoáng sau lớp lá trúc, hòa cùng thiên nhiên, khiến cả khu vườn của Vĩ Dạ bỗng chốc trở nên ấm áp, có sinh khí đến lạ thường.

Nhà thơ để khuôn mặt người thấp thoáng sau lớp lá trúc che ngang gợi ra nét thẹn thùng, e ấp, nét kín đáo rất riêng của con người xứ Huế. “Mặt chữ điền” là khuôn mặt phúc hậu, được thi nhân lấy ý từ trong câu ca dao quen thuộc của người dân Huế:

“Mặt em vuông tựa chữ điền
Da em thì trắng, áo đen mặc ngoài
Lòng em có đất có trời
Có câu nhân nghĩa có lời thuỷ chung”

Câu thơ mang đậm phong vị dân gian và hơn thế, nó còn gợi ra cả vẻ đẹp tâm hồn của con người xứ Huế.

Bốn câu thơ đầu là bức tranh phong cảnh vườn tược xứ Huế thơ mộng, ấm áp và giàu sức sống. Đằng sau bức tranh đó là tâm hồn gắn bó tha thiết với miền quê Vĩ Dạ của nhà thơ đồng thời là khát khao được giao cảm với cuộc đời. Sâu thẳm bên trong lời thơ là nỗi buồn khi nuối tiếc khi vẻ đẹp kia chỉ còn trong hoài niệm còn thi nhân thì đang phải cách biệt với cuộc đời. Đoạn thơ cũng thể hiện nỗ lực cách tân thơ Việt của Hàn Mặc Tử khi ông mang vào thơ những hình ảnh và ngôn từ rất đỗi mộc mạc, giản dị, gần gũi.

Cảnh thôn Vĩ Dạ không hề tĩnh tại mà có sự chuyển động, từ cảnh vườn tược Vĩ Dạ chuyển sang cảnh sông nước mây trời:

“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Bức tranh mây trời nước phóng khoáng mở ra, khung cảnh đẹp đẽ, thơ mộng đúng như cái chất thơ của xứ Huế. Nhịp thơ chậm đều gợi lên sự yên bình, êm ả. Một dòng Hương giang đẹp đến tĩnh lặng dưới trăng trong đêm tịch mịch.

Hoà vào khung cảnh đó là tâm trạng của người thi nhân được gửi gắm kín đáo qua nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.

“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay”

Nhà thơ đã dùng biện pháp nhân hoá gió và mây thành hai con người. Thế nhưng hai con người ấy lại chẳng cùng đường như vẫn thường thấy mà lại đang trong cảnh chia ly đôi ngả “gió theo lối gió, mây đường mây”. Đây phải chăng là ẩn dụ cho mối tình đơn phương của nhà thơ trong sự xa cách vời vợi và cả sự ngăn cách bởi bệnh tật với cuộc đời đã khiến cho ông cảm thấy thật cô đơn, lẻ loi. Nỗi xót xa, nỗi buồn ấy đã thấm sang cả cảnh vật khiến cho mây và gió cũng mang đậm một nỗi buồn sâu thẳm.

Nỗi buồn ấy còn được gửi cả vào dòng sông, dòng Hương giang lững lờ. Nhìn dòng nước chảy xuôi trong tĩnh lặng mà nhà thơ như cảm thấy cả “dòng nước” cũng “buồn thiu”. Nhân hoá dòng sông cũng là cách để Hàn Mặc Tử hé lộ tâm trạng của mình, đó là một cái tôi đang cô đơn, lẻ loi giữa rợn ngợp đất trời, xung quanh chỉ có nước, có hoa bắp lay động, đìu hiu, cô quạng đến thấm thía lòng.

Nỗi buồn cô đơn còn thấm thía hơn bao giờ hết khi nhà thơ tự đặt mình giữa trời, trăng, sông, nước. Màn đêm tịch mịch, ánh trăng bạc lạnh lẽo, sông nước mênh mang, khung cảnh ấy khiến cho người ta cảm thấy có chút gì thật ma quái, nhưng đó lại là nơi nhà thơ đang giam mình trong sự cô đơn tột độ, Sống giữa cõi người mà vẫn cảm thấy cô đơn, trống trải, đó là cảm xúc của nhà thơ khi ông bị bệnh tật ngăn trở được giao cảm với cuộc đời.

Sống trong cô đơn nên khao khát lớn nhất của Hàn Mặc Tử là được giao cảm với cuộc đời, mong chờ tình người sẽ hoá giải đau thương. Vậy nên mới thấp thoáng một bóng “thuyền ai” của sự sống con người, nhà thơ đã cuống quýt cất tiếng gọi:

“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Những nỗi mong chờ ấy cũng nhanh chóng rơi vào hụt hẫng, chẳng có ai đáp lại lời của thi nhân. Vì thế mà nhà thơ mới mong “chở trăng về kịp tối nay”. Tối nay nhà thơ đang cô đơn, đang lạnh lẽo, và trăng có lẽ là thứ duy nhất có thể giúp ông hoá giải được nỗi cô đơn ấy. Bởi trăng xưa nay luôn là tri kỉ, tri âm của thi nhân, là nguồn cảm hứng vô tận cho các nhà thơ và Hàn Mặc Tử cũng không ngoại lệ. Ông yêu trăng tha thiết!

Đoạn thơ thứ hai là sự kế thừa và phát huy của thơ ca truyền thống, vẫn là thể thơ thất ngôn nhưng trong đó thể hiện nỗ lực cách tân thơ mới của nhà thơ khi đưa vào trong thơ những hình ảnh rất bình dị, sử dụng ngôn từ giản dị như lời buột miệng thốt ra.

Khổ thơ cuối cùng cũng thể hiện nỗ lực cách tân thơ Việt của Hàn Mặc Tử:

“Mơ khách đường xa, khách đường xa”

Câu thơ khuyết chủ ngữ và không hề tuân theo ngữ pháp thông thường bởi nhà thơ muốn nhập hoà giữa chủ thể và khách thể. Khao khát được trở về Vĩ Dạ nên nhà thơ đã mơ mình được làm khách đường xa trở về. Nhịp thơ 1/3/3 nhanh dồn dập cũng điệp từ “khách đường xa”, người đọc như cảm thấy được tiếng reo vui náo nức của nhà thơ. Bởi vậy mới biết Hàn Mặc Tử yêu Vĩ Dạ đến nhường nào!

Trở về Vĩ Dạ để được đắm mình trong tình người, trong cảnh sắc của Vĩ Dạ:

“Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh”

Một Vĩ Dạ với sương khói bảng lảng, với những bóng áo dài thấp thoáng duyên dáng, thướt tha của những nữ sinh trường Đồng Khánh đã in dấu vào tâm hồn thi nhân, để mỗi khi nhớ về Vĩ Dạ, những hình ảnh ấy lại hiện lên thật rõ ràng.

Nhà thơ trở về Vĩ Dạ là mong được sống trong tình người ấm áp, sống trong cảnh vườn quê yên bình, thế nhưng ông chỉ thấy bóng áo “trắng quá” đến mức “nhìn không ra”. Sương khói đã làm mờ đi hình người, mờ đi nhân dạng, vì thế mà:

“Ai biết tình ai có đậm đà?”

Sương khói đã làm mờ đi nhân ảnh vậy thì làm sao có thể hiểu thấu được lòng người nữa chẳng, làm sao có thể biết “tình ai có đậm đà” như trước nữa chăng? Hàn Mặc Tử lại một lần nữa rơi vào trong hụt hẫng, chơi vơi. Ông bất lực trước cuộc đời, đau đớn trước cuộc đời bởi ông bị xa cách thế gian, không thể giao cảm được cùng ai.

Bài thơ mở ra bằng câu hỏi và kết lại cũng bằng câu hỏi. Nếu như câu hỏi mở ra bài thơ là một câu hỏi thấm đượm tình người thì câu hỏi cuối cùng lại mang một nỗi hoài nghi lớn. Chứa trong câu thơ là sự chua xót, đau đớn bởi nhà thơ không biết rằng liệu người Vĩ Dạ với ông có còn “đậm đà” như trước?

Bài thơ là bức tranh thôn Vĩ Dạ với con người và thiên nhiên mang những nét đẹp đặc trưng của xứ Huế. Dù được vẽ lên chỉ bằng những hồi ức và tâm tưởng của nhà thơ, những bức tranh ấy thấm đượm linh hồn của miền quê Vĩ Dạ trong tình yêu tha thiết của nhà thơ. Sau bức tranh ấy là tâm trạng của thi nhân trong nỗi nhớ nhung da diết, niềm khao khát được về Vĩ Dạ, khao khát được giao cảm với cuộc đời và cũng chứa một nỗi buồn, cô đơn sâu thẳm khi ông bị ngăn trở bởi bệnh tật. Dù vậy, chúng ta vẫn cảm nhận được một hồn thơ rất đỗi tài hoa, một tình yêu đời da diết, một nguồn cảm hứng và đam mê cái đẹp bất tận của nhà thơ Hàn Mặc Tử.

—————-HẾT BÀI 1——————

Bên cạnh Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ các em cần tìm hiểu thêm những nội dung những tác phẩm quan trọng khác của chương trình Ngữ văn lớp 11 như Phân tích cái tôi trữ tình trong bài Tràng giang, Bình giảng bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh, Phân tích khổ thơ đầu trong bài thơ Từ ấy nhằm củng cố kiến thức của mình.
 

2. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 2 (Chuẩn)

Hàn Mặc Tử – một nhà thơ có cá tính sáng tạo đầy mạnh mẽ, bên cạnh những vần thơ sáng trong, thanh khiết ông còn có những vần thơ đầy kì dị, bí ẩn. Một trong những bài thơ tiêu biểu nhất cho phong cách sáng tác của ông là bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ. Bài thơ được ra đời trong những ngày tháng thi nhân lâm vào cơn bạo bệnh, thần Chết chực chờ cướp đi mạng sống người thi sĩ tài hoa. 

Trong Đây thôn Vĩ Dạ, ta cảm nhận được cảnh thiên nhiên tươi đẹp, thấy được tình người thắm thiết nhưng cũng man mác nỗi buồn thương, nhớ tiếc của thi nhân. Cảnh và tình như hoà quyện trong cõi thực, cõi mộng.

 “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên
Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.”

Câu thơ mở đầu của nhân vật trữ tình “Sao anh không về chơi thôn Vĩ đượm lời trách móc nhẹ nhàng. Lời hỏi tha thiết cất lên chứa chan cả một niềm mong cầu được gặp người nơi xứ Huế. Để cùng tận hưởng vẻ đẹp của thôn Vĩ- vùng ngoại ô xinh xắn, ấm áp tình người, tình quê. Nếu câu thơ đầu vừa như lời mời gọi, vừa như lời trách móc đầy yêu thương thì những câu thơ tiếp theo mở ra một không gian thôn Vĩ đầy xanh tươi, trong trẻo, khoáng đạt. Bắt gặp đầu tiên là hình ảnh “nắng hàng cau”, động từ “nhìn” được đặt đầu câu càng tô đậm sức cuốn hút của ánh nắng buổi bình minh. Đó là một màu nắng trong trẻo, tinh khôi của những tia nắng đầu tiên vươn mình lên hàng cau xinh đẹp trong vườn nhà. Ánh nắng long lanh, hòa trong những hạt sương đêm còn đọng trên mình lá càng tô thêm vẻ kiều diễm, kiêu hãnh của hàng cau trong vườn. Câu thơ gợi tả một sắc nắng rất riêng, tuy quen thuộc nhưng lại vô cùng độc đáo. Nắng thiên nhiên tưới tắm lên vườn nhà, cỏ cây được thưởng thức nắng mới lại càng sinh sôi, căng tràn nhựa sống.

“Vườn ai mướt quá xanh như ngọc”

Hoà trong màu nắng vàng của buổi bình mình là sắc xanh ngọc của cây cỏ vườn nhà. Câu thơ cất lên chứa đựng cả sự ngạc nhiên đến thẫn thơ của thi nhân trước thiên nhiên tươi đẹp, dạt dào sức sống. Cỏ cây xanh mướt, mỡ màng và bóng bẩy trong nắng, một cảnh vườn xinh xắn như hiện ra trước mắt người đọc. Sự tươi đẹp của khu vườn mà khu vườn có được là nhờ tạo hoá ưu ái hay bởi chính bàn tay vun vén, chăm sóc của con người.

Hòa trong cảnh thiên nhiên mơn man nhựa sống là bóng dáng người con gái yêu kiều, kín đáo thắp thoáng hiện ra sau nhành lá trúc mảnh mai:

“Lá trúc che ngang mặt chữ điền.”

“Mặt chữ điền” là hình ảnh hoán dụ để chỉ người con gái xứ Huế. Ở họ mang vẻ đẹp đầy dịu dàng, e ấp, kín đáo. Giữa vườn thiên nhiên tươi đẹp, hình ảnh con người càng thêm nổi bật, tô đậm sự hài hoà giữa cảnh.

Sau cảnh vườn Vĩ Dạ xanh tươi là cảnh sông Hương êm đềm trong chiều hoàng hôn xuống, ánh đêm dần buông. Cảnh sông nước mang cả nỗi niềm bâng khuâng, thương nhớ, hoài vọng của thi nhân chốn xa xôi. Trở về trong nhận thức, tác giả thấp thỏm, âu lo trong nỗi sầu tâm cảnh:

“Gió theo lối gió mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?”

Bài văn Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

Thơ xưa viết về gió, mây để gợi buồn, gợi nhớ. Hàn Mặc Tử cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Sự lang thang, trôi nổi của gió mây như chính cuộc đời nhà thơ cũng đang vô định, không biết bấu víu nơi chốn nào. Gió, mây vốn song hành, nhưng giờ lại theo lối riêng, đường riêng lại càng gợi sự chia lìa, dứt bỏ. Phải chăng lúc này đây nhà thơ cũng đã dự cảm về một cuộc đời ngắn ngủi của bản thân mình, rồi cũng như gió, mây kia mà thôi, chia lìa, xa cách chốn trần gian về với cõi vĩnh hằng. Ta không còn được thấy vẻ kiều diễm, tươi mát của khu vườn đầy sức sống như khổ thơ trước mà là nỗi u uất, buồn thương của một tâm hồn mang nỗi niềm chia lìa, tiễn biệt. Cũng bởi thế mà cảnh đượm buồn, đượm thương, dòng nước “buồn thiu” chảy trôi trên sông vắng,  hoa bắp lay trong gió cũng mệt nhoài, chán nản. Tình ý đượm buồn thấm trong từng thức cảnh, đúng như thơ xưa từng nói:

“Cảnh buồn người thiết tha lòng
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”.

Hai câu sau của khổ thơ chất chứa một nỗi mong cầu có kẻ tri âm về kịp, để cùng người tâm sự, sẻ chia :

“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Đêm sông Hương tràn ngập ánh trăng, ánh vàng chiếu xuống càng làm dòng sông thêm thơ mộng, hữu tình. Cảnh tuy đẹp nhưng lòng người lại nhuốm sầu nhân thế. Câu hỏi tu từ “Có chở trăng về kịp tối nay?” đã gửi gắm một nỗi khát khao, hoài vọng, mong cầu của thi nhân về một người bạn đời tới sẻ chia trước khi cái chết tìm tới mình. Nhưng liệu rồi, người ấy có về kịp hay không? Với ông, cuộc đời ngày thêm một ngắn, nỗi nhớ thương thì ngày lại dài thêm. Tiếng thơ tuy nhẹ nhàng mà đượm tình sâu nặng, vừa xót xa, vừa khắc khoải đợi chờ.

Thực tại không được như mong cầu, tác giả kiếm tìm đến giấc mơ, một giấc mơ tuy không hoàn mỹ nhưng chí ít cũng khuây khoả được lòng người:

“Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra;
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?”

Một trái tim luôn chực chờ và khát khao yêu thương nên đến cả giấc mơ cũng mang màu nhung nhớ. Điệp ngữ “khách đường xa” kết hợp với động từ “mơ” và hình ảnh “áo em trắng quá” cho thấy được ảo ảnh đầy tươi đẹp về người con gái mà tác giả từng thương mến. Màu áo trắng tinh khôi, sáng trong, thanh khiết như chính tâm hồn của giai nhân xứ Huế.

“Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?”

Là một giấc mơ, nên dù nó có đẹp đến đâu nó cũng chỉ là giấc mơ, mà giấc mơ thì chẳng bao giờ có thực cả. Đối mặt với thực tại phũ phàng, sương khói khiến bóng hình người con gái như nhoà đi hay khoảng cách khiến tình người phai nhòa thêm. Câu hỏi tu từ “Ai biết tình ai có đậm đà?” cuối bài thơ càng tô đậm nỗi phân vân, mặc cảm, lo sợ của tác giả về một tình cảm đơn phương, không biết rằng liệu tình cảm họ dành cho mình như thế nào? Có đậm đà hay chăng?  

“Đây thôn Vĩ Dạ” là một bài thơ đẹp. Đẹp bởi bức tranh thiên nhiên xanh tươi nơi xứ Huế, đẹp bởi tình người bước ra từ trang thơ. Có thể nói, bằng một tâm hồn đầy yêu thương và tài năng trong ngòi bút, Hàn Mặc Tử đã viết nên một tuyệt tác bất hủ với thời gian.

 

3. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 3 (Chuẩn)

Hàn Mặc Tử là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào thơ Mới. Ông là một nhà thơ tài hoa nhưng lại có cuộc đời đau thương bởi căn bệnh phong ngăn cách ông với cuộc đời. Những tác phẩm thơ của ông luôn chứa đựng hai con người khác nhau, bên cạnh cái tôi yêu đời tha thiết là một cái tôi đầy cô độc và mặc cảm chia lìa. Bài thơ Đây thơ Vĩ Dạ được ra đời năm 1938, in trong tập Thơ Điên. Đây là một trong những bài thơ kết tinh tài năng và thể hiện được thế giới tâm hồn đầy phức tạp của Hàn Mặc Tử.

Bài thơ viết về thôn Vĩ Dạ ở ven sông Hương, thành phố Huế. Đó là nơi cất giữ những kỉ niệm về thời học trò của Hàn Mặc Tử cũng là nơi ghi dấu ấn về hình bóng tình yêu đơn phương của ông. Đây thôn Vĩ Dạ được lấy cảm hứng từ bức bưu ảnh vẽ cảnh vườn tược sông nước của Hoàng Thị Kim Cúc, nó đã khơi dậy trong Hàn Mặc tử nỗi nhớ Vĩ Dạ cũng như ước mong được giao cảm với cuộc đời.

Đây thôn Vĩ Dạ mở ra bằng một câu hỏi mang âm điệu da diết:

“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”

Câu thơ nghe như một lời hờn trách của người Vĩ Dạ với thi nhân nhưng thực chất chỉ là câu hỏi lòng tự hỏi lòng của nhà thơ. Nỗi nhớ Vĩ Dạ cũng niềm khao khát muốn được về lại thôn Vĩ đã khiến nhà thơ tưởng tượng ra hình ảnh mời gọi của những con người Vĩ Dạ. Hai từ “về chơi” cũng gợi lên sự thân thương, về Vĩ Dạ tức là về với nơi mà nhà thơ gắn bó bằng cả tâm hồn, một nơi chốn thiêng thiêng.

Về với Vĩ Dạ, chẳng cần gì cao sang, nhà thơ chỉ muốn được ngắm nhìn những khung cảnh quen thuộc:

“Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền”

Bức tranh thôn Vĩ được chuyển từ xa tới gần, từ cao tới thấp, mỗi góc độ lại mang những nét thơ mộng rất riêng. Trong cuộc hành trình bằng tâm tưởng ấy, ánh nhìn đầu tiên của thi nhân dừng lại trên ánh “nắng”, nắng của hàng cau cao vút giữa bầu trời. Điệp từ “nắng” lặp lại hai lần trong cùng một câu thơ, vẽ lên một không gian ngập tràn sắc nắng, tươi tắn, tinh khôi, dịu nhé. “Nắng hàng cau” là thứ nắng đặc trưng của Vĩ Dạ, bởi lẽ nơi đây trồng rất nhiều cau. Những hàng cau cao vút, thẳng đứng, vươn mình đón những tia nắng mai đầu tiên khi cả xứ Huế cựa mình trong không khí mát lành của ban mai.

Và lại gần thêm là hình ảnh của khu vườn nhà “ai” hiện lên rõ nét:

“Vườn ai mướt quá xanh như ngọc”

Không phải một khu vườn xác định mà chỉ là một khu vườn phiếm chỉ của “ai” đó, bởi khu vườn đó là khu vườn xuất hiện trong tâm tưởng của nhà thơ. Thế nhưng, khu vườn lại hiện lên thật sống động, thật lung linh. Tính từ “mướt” giàu sức gợi, đã diễn tả hình ảnh của một vườn cây trái tươi tốt, mỡ màng, mơn mởn, những cành cây, tán lá còn đọng lại những giọt sương đêm long lanh. Cùng với đó là lối so sánh “xanh như ngọc” gợi lên hình ảnh của khu vườn đẫm sương đêm được mặt trời chiếu rọi. Những chiếc lá như những phiến ngọc bích khổng lồ đang khoe mình dưới ánh nắng vàng rực rỡ. Câu thơ là lời trầm trồ ngợi khen của thi nhân với phong cảnh Vĩ Dạ trong tình yêu tha thiết.

Bài văn Cảm nhận về bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử

Say sưa ngắm phong cảnh Vĩ Dạ, thế nhưng, càng say hơn nữa là hình ảnh của “khuôn mặt chữ điền” thấp thoáng trong vòm lá:

“Lá trúc che ngang mặt chữ điền”

Đây là một nét cách điệu tài hoa của Hàn Mặc Tử. Khuôn mặt thấp thoáng sau vòm lá trúc, thiên nhiên hoà lẫn với con người, khiến cho khung cảnh càng trở nên ấm áp, sinh động hơn rất nhiều. Khuôn mặt người ẩn hiện sau vòm lá trúc che ngang gợi liên tưởng về nét dịu dàng, e ấp đầy kín đáo của con người xứ Huế. Hình ảnh khuôn “mặt chữ điền” hẳn được Hàn Mặc Tử lấy ý từ câu ca dao quen thuộc của người dân Huế:

“Mặt em vuông tựa chữ điền
Da em thì trắng, áo đen mặc ngoài
Lòng em có đất có trời
Có câu nhân nghĩa có lời thuỷ chung”

Chỉ với một nét vẽ cách điệu mà Hàn Mặc Tử đã thâu tóm được hết cái hồn của cảnh vật và con người Vĩ Dạ. Cảnh đẹp thơ mộng, ấm áp còn con người thì kín đáo, dịu dàng, chân phương.

Bốn câu thơ đầu là bức tranh phong cảnh Vĩ Dạ vừa đẹp tươi lại thơ mộng, ấm áp. Đằng sau đó là tâm hồn của một con người gắn bó tha thiết với miền quê Vĩ Dạ và một khát khao muốn được giao cảm với cuộc đời. Khổ thơ cũng cho thấy những nỗ lực cách tân thơ mới của Hàn Mặc Tử khi ông đưa vào thơ những hình ảnh bình dị, giàu xúc cảm, tạo nên nét đẹp hiện đại cho khổ thơ.

Bước sang khổ thơ thứ hai, cảnh thôn Vĩ Dạ không còn tĩnh tại mà có những sự vận động.

“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Bức tranh phong cảnh mở ra phóng khoáng với trời mây, sông nước, vừa đẹp hùng vĩ lại thơ mộng, nên thơ. Nhịp thơ chậm rãi tạo nên âm điệu mênh mang, gợi ra nét yên bình đặc trưng của xứ Huế. Hàn Mặc Tử cũng đặc tả dòng Hương giang dưới ánh trăng khuya, đó là dòng sông lấp lánh đẹp lộng lẫy với con thuyền trăng neo đậu trên bến sông giữa không khí tịch mịch của màn đêm thăm thẳm.

Thế nhưng, ẩn sau bức tranh phong cảnh đẹp đẽ đó là tâm trạng của thi nhân kín đáo gửi gắm qua từng câu thơ tả cảnh ngụ tình. Hàn Mặc Tử nhân hóa mây và gió, trở thành hai con người riêng biệt, nhưng hai con người ấy lại đang trong cảnh chia ly, gió một đường, mây một nẻo. Hình ảnh đó gợi lên hoàn cảnh hiện tại của nhà thơ khi ông cũng đang phải cách biệt với cuộc đời trong một tình yêu đơn phương. Nỗi buồn của thi nhân đã ngấm sang cảnh vật khiến cho mây gió cũng mang nặng nỗi sầu muộn.

Và dòng sông Hương đang lững lờ trôi kia cũng đang trĩu nặng nỗi buồn thương của thi nhân mà “buồn thiu”. Dòng sông đã được nhân hoá để giúp nhà thơ bày tỏ nỗi lòng mình, đó là một nỗi cô đơn rợn ngợp, nhìn quanh chỉ thấy hoa bắp lay động, sự vắng lặng, quạnh quẽ đìu hiu khiến cho nỗi cô đơn càng thêm thấm thía. Càng thấm thía hơn khi nhà thơ đặt mình giữa trời, trăng, sông nước, Sông nước mênh mang, ánh trăng lạnh lẽo còn màn đêm thì tĩnh mịch, tất cả gợi lên nỗi cô đơn đến tận cùng. Bởi nhà thơ đang bị ngăn trở với cuộc đời vì bệnh tật.

Tuy nhiên, dù có bị ngăn trở bởi bệnh tật, nhà thơ vẫn có một niềm khao khát mãnh liệt là được yêu thương hoá giải nỗi đau. Vậy nên ta mới thấy thấp thoáng một bóng “thuyền ai” mang sự sống của con người trên bến sông vắng:

“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Bóng con “thuyền ai” thấp thoáng, nhà thơ đã vội vàng gọi hỏi, cuống quýt, bồi hồi, thế nhưng niềm hi vọng hoá giải nỗi đau thương đã nhanh chóng rơi vào hụt hẫng. Chính vì vậy, nhà thơ mới mong “chở trăng về kịp tối nay”, tối mà thi nhân đang cô đơn nhất, chỉ mong vầng trăng sẽ hoá giải nỗi cô đơn sâu thẳm trong tâm hồn. Trăng vốn là nguồn cảm hứng vô tận của nhà thơ, là đẹp muôn đời mà dù có bệnh tật ngăn trở thì nhà thơ vẫn một lòng khao khát chạm đến. Vậy nên, đọc thơ Hàn Mặc Tử, người ta không chỉ cảm phục một hồn thơ tài hoa mà còn khâm phục cả nghị lực sống của một con người luôn vươn lên trong hoàn cảnh để cống hiến cái hay cái đẹp cho đời.

Bốn câu thơ là bức tranh sông nước mây trời mang đặc trưng của Vĩ Dạ nhưng thấm thía trong đó là nỗi lòng buồn, cô đơn của thi nhân và cả niềm khát khao được giao cảm với trần thế. Đoạn thơ vẫn kế thừa những nét truyền thống của thơ ca cổ nhưng vẫn thể hiện được nỗ lực cách tân thơ mới của Hàn Mặc Tử khi ông sử dụng ngôn từ thơ rất bình dị, hình ảnh thơ rất đời thường.

Khổ cuối cùng được Hàn Mặc Tử viết nên trong nỗi khao khát cháy bỏng được trở về với Vĩ Dạ:

“Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?”

Câu thơ đầu tiên của khổ thơ khuyết thiếu chủ ngữ, không tuân theo ngữ pháp thông thường nhưng lại là dụng ý của Hàn Mặc Tử khi ông muốn nhập hào chủ thể và khách để, để người mơ và “khách đường xa” chỉ là một người. Mơ ước, khát khao được trở lại Vĩ Dạ nên Hàn Mặc Tử đã tự biến mình trở thành một người lữ hành từ xa trở về. Nhịp thơ 1/3/3 kết hợp cùng điệp ngữ “khách đường xa” trong âm sắc cao vút, khiến cho ta như cảm nhận được tiếng reo vui, náo nức. Điều đó đã chứng tỏ Hàn Mặc Tử yêu Vĩ Dạ đến nhường nào!

Mơ về Vĩ Dạ để được đắm mình trong cảnh trong tình người của Vĩ Dạ:

“Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh”

Một Vĩ Dạ bảng lảng khói sương với thấp thoáng những dáng hình thiếu nữ cùng tà áo dài trắng duyên dáng. Phải chăng đó là hình ảnh của những nữ sinh Đồng Khánh đã in dấu sâu đậm trong tâm hồn thi nhân. Hai nét vẽ chấm phá mà Hàn Mặc Tử dường như đã thâu tóm toàn bộ tâm hồn của Vĩ Dạ.

Trở về Vĩ Dạ là muốn đắm mình trong tình người, trong cảnh đẹp của Vĩ Dạ, thế nhưng, chỉ nhìn thấy “áo em trắng quá”, trắng đến mức “nhìn không ra” bởi sương khói đã làm hình người nhập nhoà, mở tờ. Vậy nên:

“Ai biết tình ai có đậm đà?”

Làn sương khói mở ảo ấy không chỉ khiến người ta khó nhận ra nhân dạng mà còn làm mờ cả nhân ảnh. Hiện thực phũ phàng ấy đã khiến Hàn Mặc Tử một lần nữa rơi vào hụt hẫng.

Bài thơ mở ra bằng câu hỏi “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?” nồng đượm tình người thì kết lại cũng bằng câu hỏi nhưng lại là sự hoài nghi về tình người:

“Ai biết tình ai có đậm đà?”

Câu thơ chứa đựng nỗi chua xót vô cùng, nỗi hoài nghi rằng liệu tình người Vĩ Dạ có còn “đậm đà” như trước hay chăng? Điệp từ “ai” lặp lại hai lần trong cùng một câu thơ vừa làm thơ Hàn Mặc Tử mang đậm chất ca dao vừa giúp câu thơ trở thành điển hình cho tâm trạng của những người trong tình yêu đơn phương.

Bài thơ khép lại nhưng để lại trong ta ấn tượng về bức tranh thôn Vĩ Dạ bới những hình ảnh thiên nhiên và con người mang đậm nét đẹp xứ Huế. Tất cả những hình ảnh đẹp đẽ trong bài thơ từ cảnh vườn sớm mai, cảnh sông nước, bóng dáng áo dài trắng thướt tha đều thấm đượm linh hồn của Vĩ Dạ và tình yêu tha thiết của nhà thơ. Đằng sau đó là tâm trạng của thi nhân, nỗi nhớ nhung da diết Vĩ Dạ và khát khao được giao cảm với cuộc đời. Đồng thời, nhà thơ cũng bày tỏ nỗi lòng cô đơn khi bị bệnh tật dày vò phải chia lìa với cuộc đời. Đây thôn Vĩ Dạ là kết tinh của một tình yêu cuộc sống tha thiết và niềm đam mê cái đẹp bất diệt.

 

4. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 4 (Chuẩn)

Hàn Mặc Tử sinh năm 1912, mất năm 1940, tên thật là Nguyễn Trọng Trí. Ông là một nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam nói chung và phong trào thơ Mới nói riêng. Thơ Hàn Mặc Tử là một hồn thơ độc đáo với sức sáng tạo mãnh liệt, nhà thơ Chế Lan Viên từng nhận xét “Trước không có ai, sau không có ai, Hàn Mặc Tử như một ngôi sao chổi xoẹt qua bầu trời Việt Nam với cái đuôi chói lòa rực rỡ của mình”. Ông đã đóng góp vào thơ Mới nhiều tập thơ có giá trị, trong đó phải kể đến Gái Quê, Duyên kỳ ngộ hay Thơ Điên. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ in trong tập thơ Điên là thi phẩm hay tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông.

“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên.
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền”

Câu hỏi tu từ “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?” xuất hiện đầu khổ thơ mang nhiều sắc thái. Đó phải chăng chính là lời mời gọi của người thôn Vĩ dành cho những ai chưa từng đến với vùng quê yên bình mà đẹp đẽ này. Hay đó là câu hỏi đượm chút trách móc nhẹ nhàng của cô gái thôn Vĩ rằng sao đã bấy lâu rồi anh không về thăm Vĩ Dạ, nếu là lời trách móc ấy thì chắc hẳn người bị trách cũng hẳn thấy thật hạnh phúc khi biết có người còn thương, còn nhớ đến mình? Đó cũng có thể là lời tự vấn của nhân vật trữ tình, tác giả đã phân thân để hỏi chính mình sao không trở về với Vĩ Dạ thân yêu, mảnh đất của tuổi hoa niên đầy kỉ niệm.Và có lẽ, đằng sau câu thơ ấy chính là nỗi u uất lớn trong lòng thi sĩ khi không thể trở về được mảnh đất quê hương mà bản thân đã từng gắn bó. Thể xác không về được, mượn tâm hồn mình để trở về với Huế, một bức tranh Vĩ Dạ tươi đẹp, trong trẻo dần hiện ra trong tâm tưởng nhà thơ:

 “Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên.
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền”

Động từ “nhìn” được đặt đầu câu diễn tả được khát khao muốn được trực tiếp cảm nhận tất thảy những vẻ đẹp của thiên nhiên thôn Vĩ. Hình ảnh “nắng hàng cau” được tác giả gợi ra thật đặc biệt, đó là một màu nắng rất mới trong văn chương. Người ta thường hay gọi nắng vàng, nắng chiều, nắng bình minh còn ở đây, thi nhân là cảm nhận về “nắng hàng cau”. Đó là thứ ánh nắng tinh khôi, long lanh, đẹp đẽ và huyền diệu. Cau là loài cây cao nhất trong vườn nhà, bởi vậy mà nó được đón những tia nắng đầu tiên của ngày mới. Trong buổi sớm ban mai trong lành ấy, nắng trải những vệt dài trên hàng cau, những tàu cau còn ước đẫm sương đêm được tưới tắm bởi ánh nắng tươi mới và rực rỡ tạo nên vẻ đẹp thanh tân, tinh khiết. “Nắng hàng cau” cũng là ánh nắng của tuổi trẻ, của tuổi hoa niên ngập tràn những ước mơ và hy vọng. 

Bài văn Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ 

Tính từ “mướt” kết hợp với biện pháp nghệ thuật so sánh “xanh như ngọc” gợi nên vẻ đẹp xanh tươi, mơn mởn, tươi non và mượt mà, vừa tự nhiên lại vừa quý phái của khu vườn. Màu “xanh như ngọc” ấy dường như không chỉ được cảm nhận bằng thị giác mà còn được toát ra từ bên trong tâm hồn thi nhân. Vườn thôn Vĩ tựa một viên ngọc thanh tú, kiều diễm. Đại từ phiếm chỉ “ai” cùng với phó từ chỉ mức độ “quá”diễn tả sự ngạc nhiên đến ngỡ ngàng lại vừa như một tiếng reo vui, trầm trồ của nhân vật trữ tình trước vẻ đẹp thiên nhiên. 

“Lá trúc chen ngang mặt chữ điền”

Cảnh thôn Vĩ trong sáng, hữu tình, người thôn Vĩ thật thà, nhân hậu. Hình ảnh “mặt chữ điền” gợi ra nét đẹp dịu dàng, ngay thẳng và phúc hậu của người con gái xứ Huế thấp thoáng sau “lá trúc” xinh xắn, mảnh mai. Một vẻ đẹp e ấp, duyên dáng rất riêng của con người xứ Huế hài hòa với cảnh thiên nhiên tươi đẹp. Có thể nói, bốn câu thơ đầu đã làm sống lại một thuở tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống, một trái tim hồn nhiên thuở hoa niên tươi đẹp, khi bản thân tác giả chưa hề có mặc cảm về hoạn nạn đau thương trong cuộc đời mình.

Sau những hình ảnh đẹp về cảnh và người, nhân vật trữ tình trở về với thực tại đau thương, một nỗi đau và dự cảm chia lìa trong tâm hồn. Vẻ đẹp tươi tắn, giàu sức sống nhòa đi với một không gian đượm buồn:

“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Nhịp thơ 4/3 như bẻ đôi câu thơ, đứt gãy gợi sự chia cắt, chia lìa. Tất cả dường như đều bỏ đi, ngược lối. Quy luật tạo hóa, mây và gió vốn là hai sự vật  luôn song hành cùng nhau nhưng qua tứ thơ Hàn Mặc Tử, gió- mây ngược chiều, xa cách “Gió theo lối gió, mây đường mây”. Với quy luật tự nhiên, nó là điều phi lý nhưng theo dòng tâm trạng của thi nhân thì nó lại rất hợp lý, bởi gió-mây lúc này được cảm nhận qua tâm trạng cô đơn, trống văn, chia ly, cách biệt, dường như nó là một dự cảm về nỗi đau, về hiện thực li tán khi thi sĩ đã nhận rõ bệnh tật- hoàn cảnh đau thương của mình. 

Nỗi buồn dường như không dừng lại, nó bao trùm cả không gian cao- rộng của đất trời, của cảnh vật. Hình ảnh nhân hóa “dòng nước buồn thiu”, chảy trôi chầm chậm, lặng lẽ biến dòng sông trở thành một sinh thể có hồn, mang trong mình nỗi niềm man mác, sầu bi. Cánh hoa bắp cũng vật vờ, khẽ khàng buông lơi, mang theo cả một nỗi buồn trong gió. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh được tác giả vận dụng rất khéo léo gợi ra một không gian nhuốm màu tâm trạng, bởi:

“Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”

Trong nỗi buồn thê lương như thế, ánh trăng chợt hiện về trong tiềm thức kẻ tri âm:

“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Dòng sông Hương vốn thơ mộng, hữu tình nay được dát lên ánh trăng vàng lại càng thêm lung linh, huyền ảo. Thuyền trăng, sông trăng, bến trăng, cả không gian mênh mang ánh trăng huyền diệu. Trong nỗi buồn tuyệt vọng, nhân vật trữ tình tìm đến trăng, trăng giờ đây là ‘người tri kỷ’, cùng khóc cười, chia sẻ bao nỗi buồn với thi nhân. Câu hỏi tư từ thốt lên: “Có chở trăng về kịp tối nay?” mang cả một nỗi niềm khắc khoải, thiết tha, mang cả một niềm hy vọng mãnh liệt của một tâm hồn khát khao được sẻ chia, ủi an, được giao cảm để xoa dịu những đớn đau, tuyệt vọng trong tâm hồn. Làm sao để chở trăng về cho “kịp tối nay” Là “tối nay” chứ không phải là một tối nào khác bởi với thi nhân dòng cuộc đời đang cạn dần, sự chia lìa cõi trần có thể đến bất cứ lúc nào không hay.

“Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?”

Trong thế giới mộng tưởng, tác giả “mơ” mình là một vị “khách” trên để được trở về thăm thôn Vĩ. Đó là một giấc mơ đẹp trong mộng tưởng, một vị “khách đường xa” trong chính giấc mộng của mình. Điệp ngữ “khách đường xa” kết hợp với từ “mơ’ diễn tả nỗi khắc khoải, khát khao được giao cảm, sẻ chia, được trở về gặp lại cảnh cũ người xưa, sống lại cuộc đời chính mình của nhà thơ. 

Màu áo “trắng” mang vẻ đẹp tinh khiết, gợi lên vẻ đẹp tinh khôi của người con gái Vĩ Dạ “em”, trước vẻ đẹp trong trẻo, tinh khôi ấy thi nhân càng tuyệt vọng khi biết mình chẳng thể nào với tới được “nhìn không ra”, bởi “ta” chỉ là một kẻ ốm đau, bệnh tật giữa chốn địa ngục trần gian mà thôi. Một nỗi đau vô bờ ẩn sau câu thơ, với tác giả tất cả những gì thuộc về cuộc đời, thuộc về tình yêu lúc này đây đều xa tầm với. 

Không gian mờ ảo hiện ra với “sương khói” làm nhòa thêm bóng dáng con người “nhân ảnh”, nhòa đi cả tình người, tình đời. Câu hỏi tu từ một lần nữa được sử dụng: “Ai biết tình ai có đậm đà” kết hợp với đại từ phiếm chỉ “ai” xuyên suốt trong cả bài thơ càng khẳng định trái tim chân thành, yêu cuộc sống, thiết tha với cuộc đời của tác giả. Vì yêu cuộc đời mà tác giả hoài nghi, lo sợ rằng liệu người thôn Vĩ có thấu hiểu được lòng mình đang rất thiết tha với cảnh, với người, với xứ Huế thân yêu hay không? Liệu người có hiểu được trái tim trong từng nhịp thở vẫn luôn hướng về cuộc đời vốn đáng yêu, đáng sống, vẫn luôn khát khao có người san sẻ nỗi lòng hay không? Câu thơ cuối bài như một nốt lặng để lại dư âm về lẽ sống, về nỗi tuyệt vọng đến tột cùng khi niềm khát khao giao cảm mãnh liệt lại chẳng thể nào tìm được một tâm hồn đồng điệu.

Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ không chỉ giàu giá trị nội dung mà còn mang những giá trị nghệ thuật độc đáo. Các hình ảnh thơ vừa gần gũi, trong sáng, vừa siêu thực, tượng trưng, lại vừa thi vị, giàu sức gợi. Các câu hỏi tu từ, biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa điệp ngữ và các tính từ chỉ mức độ được sắp xếp linh hoạt, khéo léo. Tất cả đã tạo nên một thi phẩm độc đáo, bài thơ là hành trang tinh thần không thể thiếu cho bao thế hệ khi nhắc đến thơ Mới nói chung và thơ Hàn Mặc Tử nói riêng.

 

5.  Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 5 (Chuẩn)

“Vườn thơ Hàn rộng không bờ bến nhưng càng đi xa càng thấy lạnh”. Đó là nhận định của nhà phê bình văn học Hoài Thanh về Hàn Mặc Tử – một trong những gương mặt thơ tiêu biểu trong phong trào Thơ mới. Thông qua bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ”, chúng ta có thể thấy được thế giới lạnh lẽo, sâu xa đến ám ảnh trong hồn thơ của chàng thi sĩ họ Hàn với hệ thống ngôn từ, thi liệu, hình ảnh độc đáo. Và ở mỗi một khổ thơ, tác giả đã tái hiện những không gian, khung cảnh thiên nhiên khác nhau và có sự vận động, biến chuyển để xoáy sâu vào nỗi khát khao giao cảm với tình người, tình đời.

Câu thơ “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?” mở đầu bài thơ là một câu hỏi tu từ mang nhiều ý nghĩa về sắc thái cảm xúc. Đó có thể là một lời trách móc nhẹ nhàng, có thể là một lời giới thiệu, mời gọi khách thể đến với vườn thôn Vĩ, có thể là lời tự vấn của chủ thể trữ tình. Và từ câu hỏi này, tác giả đã tập trung miêu tả về vẻ đẹp thiên nhiên xứ Huế. Trước hết, đó là ánh nắng buổi bình minh đang len lỏi trên cành cây kẽ lá, quyện hòa làm nên thi ảnh độc đáo “nắng hàng cau”. Chiều kích không gian bỗng thay đổi và hạ xuống thấp với vẻ đẹp của khu vườn thôn Vĩ trong gam màu “mướt quá xanh như ngọc”, gợi lên sự xanh non, tươi mới và trong trẻo. Trong những gam màu tươi sáng đó, hình ảnh con người xuất hiện trong mối quan hệ giao hòa: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”. Bóng dáng con người thấp thoáng cùng sự bí ẩn và gợi ra nhiều cách giải mã trong lòng độc giả. Phải chăng đó là khuôn mặt của người thiếu nữ ẩn hiện sau khóm trúc, lá trúc cắt ngang tạo nên khuôn mặt chữ điền, hay đó là khuôn mặt tượng trưng cho vẻ đẹp phúc hậu của con người xứ Huế? Với tài năng trong việc sử dụng ngôn từ, tác giả Hàn Mặc Từ đã kiến tạo nên những hình ảnh, thi liệu đa nghĩa và giàu sắc thái biểu đạt để phác họa bức tranh về thiên nhiên, cảnh vật và con người xứ Huế.

Khổ thơ thứ hai gợi lên không gian của sự chia lìa, xa cách đượm buồn hiu hắt và lung linh, huyền ảo:

“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Nếu như ở khổ thơ thứ nhất, bức tranh thiên nhiên được miêu tả với những gam màu tươi tắn của buổi sớm mai thì ở khổ thơ này, dòng thời gian đã vận động, chuyển mình qua khung cảnh gió mây, trăng nước. Theo quy luật thông thường của thiên nhiên, gió và mây luôn là hai hình ảnh sóng đôi “gió thổi, mây bay”, nhưng qua những câu thơ của chàng thi sĩ họ Hàn, gió – mây lại hiện lên trong mối quan hệ đối lập của sự chia lìa, xa cách, trôi nổi và tượng trưng cho nỗi trống vắng, cô đơn trong tâm trạng của nhân vật trữ tình. Không chỉ dừng lại ở đó, khung cảnh còn được bao phủ bởi bức màn của nỗi buồn qua những hình ảnh giàu sức gợi như “dòng nước buồn thiu”. Với tính từ “buồn thiu” kết hợp biện pháp nhân hóa, dường như nỗi buồn mang sắc thái chia phôi của gió và mây đã thấm vào sông nước, khiến dòng thủy lưu mang nặng nỗi buồn của thiên nhiên tạo vật. Và trong khung cảnh đó, ánh trăng xuất hiện và bao trùm không gian, làm nên một liên tưởng độc đáo về sông trăng, thuyền trăng. Trong mặc cảm chia lìa, ánh trăng hiện lên trong nỗi lo âu, khắc khoải “Có chở trăng về kịp tối nay?” đã làm nổi bật hơn nữa nỗi bồn chồn cùng tâm trạng xót xa, đau đớn cùng nỗi ám ảnh về khát khao giao cảm với đời của nhân vật trữ tình.

Bài Cảm nhận về bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử hay nhất

Dòng tâm trạng của nhân vật trữ tình tiếp tục được làm nổi bật qua không gian vừa thực vừa ảo mộng:

“Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?”

Những hình ảnh, con chữ trong câu thơ được kiến tạo theo dòng cảm xúc mang tính tượng trưng, siêu thực. Nhà nghiên cứu phê bình văn học Phan Cự Đệ cũng từng có những nhận định sâu sắc về khuynh hướng này trong thơ Hàn Mặc Tử: “…người ta không phân biệt được hư và thực, sắc và không, thế gian và xuất thế gian, cái hữu hình và cái vô hình, nội tâm và ngoại giới, chủ thể và khách thể, thế giới cảm xúc và phi cảm xúc”. Khung cảnh thiên nhiên với vườn thôn Vĩ, nắng sớm mai, hàng cau, lá trúc, gió mây, dòng nước, thuyền trăng, sông trăng biến mất và nhường chỗ cho hình bóng “khách đường xa” trong ảo mộng. “Áo em trắng quá” phải chăng là ẩn dụ cho bóng dáng của người con gái từng xuất hiện trong thi ảnh “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”. Khung cảnh cũng vận động từ thực đến ảo, từ vườn thôn Vĩ đến sông trăng và cuối cùng chìm vào tâm thức mờ ảo của sương khói “Ở đây sương khói mờ nhân ảnh”.  Dường như “sương khói” là tác nhân làm mờ đi, nhòa đi bóng dáng con người và tình người. Thi nhân đã cố gắng níu kéo trong khát khao giao cảm với hồn người, tình người nhưng tất cả chỉ là sương khói mờ ảo. Bài thơ được kết thúc bởi câu hỏi tu từ “Ai biết tình ai có đậm đà?” xoáy sâu hơn nữa bị kịch của nhân vật trữ tình. Đại từ phiếm chỉ “Ai” được điệp lại hai lần khiến câu thơ ngân dài và vang xa, làm nhòe mờ hình tượng của khách thể và chủ thể trữ tình, tạo nên một nỗi ám ảnh về nỗi đau trong cõi mênh mông tận cùng. Đó là nỗi tuyệt vọng của một tâm hồn khát khao giao cảm với đời nhưng mãi mãi không được cộng hưởng và hồi đáp.

Như vậy, qua sự biến chuyển của mạch cảm xúc, có thể khẳng định mỗi một khổ thơ của “Đây thôn Vĩ Dạ” là một bức tranh riêng biệt và độc lập; nhưng vẫn liên kết với nhau qua sự biến chuyển, vận động trong tâm trạng nhân vật trữ tình. Đó là tâm hồn của một người thi sĩ khát khao giao cảm với tình đời, tình người trong nỗi ám ảnh, khắc khoải và xót xa.

 

6. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 6:

Nếu như Xuân Diệu được mệnh danh là nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới thì Hàn Mạc Tử được mệnh danh là nhà thơ lạ nhất trong các nhà thơ mới. Thơ của ông nổi bật với những đường nét và màu sắc riêng khi thì táo bạo ấn tượng, khi thì thanh trong thoát tục. Bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” của ông là một bài thơ rất hay và để lại nhiều tình cảm trong trẻo trong lòng người đọc.

Mở đầu bài thơ là một câu hỏi tu từ gợi nhiều suy tưởng trong lòng người đọc:

Sao anh không về chơi thôn Vĩ?

Đây liệu có phải là câu hỏi có đượm một chút trách khéo của cô gái về việc chàng trai đã lâu không về thăm thôn Vĩ Dạ. Bởi, khi làm bài thơ này, Hàn Mạc Tử đang ở trại phong Tuy Hòa và nhận được bức ảnh của Hoàng Cúc về miền quê xứ Huế, ông theo đó mà miêu tả những đường nét của xứ Huế qua trí nhớ mà bức ảnh gợi lại. Nhưng với câu hỏi này, ta cũng có thể hiểu đó là một lời mời chàng trai về thăm thôn Vĩ của cô gái xứ Huế. Rồi từ câu hỏi đó, thi sĩ đã nhìn thấy bao nhiêu cảnh sắc, con người xứ Huế:

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên.
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

Những bài văn Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ hay nhất

Từ trong tưởng tượng của người đọc, một bức tranh tươi đẹp về thiên nhiên, con người xứ Huế được hiện lên nên thơ, yên bình. Cả bức tranh nổi bật lên màu nắng tươi mới trên bầu trời cao xanh, màu nắng ấy đã làm tỏa rạng cả một vườn xanh tươi. Từ “mướt” trong câu thơ gợi cho người đọc cảm giác xanh tươi lạ thường, có liên tưởng mảnh vườn nhỏ y như một viên ngọc thnah thoát mà đồng nội giữa cảnh sắc xứ Huế. Đặc biệt, nổi bật trong những sắc màu tốt tươi tuyệt vời mang lại cảm giác thanh bình yên ả ấy, hình ảnh con người xứ Huế hiện lên hiền lành, đôn hậu với “khuôn mặt chữ điền” ấn lấp sau lá trúc, một biểu tượng cho sự thanh tao của người quân tử. Có thể đó là khuôn mặt dễ mến, đôn hậu của con người xứ Huế trong tâm thức nhà thơ cũng có thể là hình ảnh người con gái Huế thân thương dịu dàng. Ở khổ một này, tất thẩy cả màu sắc đến đường nét đều tạo cho bức tranh một sự tươi sáng lạ thường, khiến lòng người yên ổn, nhưng ở đạn thơ thứ hai, giống như những cảm xúc vui tươi nhất thời khi đsn nhận được món quà đã qua, xúc cảm bám viú bao nhiêu ngày nay trở lại, ta nhận ra giọng đượm màu chia cách trong giọng thơ;

Gió theo lối gió, mây đường mây,
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay…

“Gió” và “mây” vốn là hai hiện tượng thân thiết nhưng ở câu thơ của Hàn Mạc Tử thì lại mỗi thứ một đường, tạo một sự chia xa khó tả. Không chỉ có vậy, sự êm đềm của dòng sông xứ Huế lại tạt vào lòng người cảm giác “buồn thiu”, những cánh hoa bắt “lay” cũng gợi sự mỏng manh yếu ớt khiến cho cả không giam nhuốm màu thê lương. Trong khung cảnh không nhiều vui tươi như thế, một câu hỏi tu từ chợt bật ra:

Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?

Câu này là hỏi cho thuyền cho trăng hay là hỏi cho chính con người? Câu hỏi bật lên nhẹ nhàng nhưng nặng trĩu sự lo lắng, sự thấp thỏm, không biết liệu rằng có còn kịp hay không? Kịp để nhìn thấy sự tươi đẹp của cuộc đời, của con người, có kịp làm điều mong ước, tất cả đều là sự khát khoa giao cảm đến tột cùng khi con người ta phải xa với đời trong chốn cô đơn và ngày ngày chờ đến lời phán quyết cuối cùng của cuộc đời mình. Ở đoạn thơ thứ ba, khát khoa này càng bộc lộ rõ hơn bao giờ hết:

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra…
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?

Điệp từ “khách đường xa” được lập lại như thể nhấn mạnh sự ước ao, sự lưu ý bao nhiêu ngày tháng. “Khách đường xa” ở đây là ai? Có lẽ là cô gái chăng? Hay chỉ là một người nào đó vu vơ, mơ là để vơi đi nỗi cô đơn bao nhiêu ngày tháng, mơ là để ước ao có một ai đó đến với nhân vật trữ tình trong những ngày đau khổ này. Chỉ có điều: “Áo em trắng quá nhìn không ra”. Màu trắng là màu sắc rất hay xuất hiện trong thơ của Hàn Mạc Tử, luôn là biểu hiện của sự tinh khôi thanh khiết, giống y như nàng trinh nữ, lúc nào cũng trắng trong tuyệt vời. Nhưng có lẽ do màu trắng tinh khôi của áo mà trong giấc mơ của mình, Hàn Mạc Tử đã không thể nhìn rõ cô gái, bởi sương khói mông lung đã làm mờ nhạt cả trí nhớ, chỉ còn lại sự thanh khiết không gì nhạt phai. Kết thúc bài thơ, một câu hỏi tu từ lại được thốt lên hết sức thiết tha:

Ai biết tình ai có đậm đà?

Ai ở đây là ai? Là cô gái? Chàng trai đang băn khoăn về tình cảm của cô gái, hay chính là chàng trai đang có ý trách cô gái không nhận ra tình ảm đậm đà bấy lâu của mình. Hay có lẽ đây là nghi vấn về tình cảm của con người với con người, của người đời dành cho nhau. Thật khiến người ta phải suy ngẫm!

Bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” là một trong số ít những bài thơ không mang những nét u buồn thất vọng về cuộc đời nhưng cũng không hẳn là mang âm hưởng vui tươi. Tuy nhiên ta vẫn nhận ra những tình cảm hết sức sâu sắc, yêu đời, yêu đời và khát khao giao cảm hơn hết. Đọc bài thơ ta không khỏi nhận thấy sự âm vang trong tâm trí bởi cảm tình thiêng liêng và chân thành.

 

7. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 7:

Hàn Mặc Tử như một ngôi sao chói lọi diệu kì trong vòm trời rực rỡ lấp lánh nhiều tinh tú lạ. Thơ Hàn vừa thể hiện tình yêu khôn cùng với cuộc sống trần tục, vừa hướng về Chúa Trời với những niềm thanh khí thần tiên. Đã có nhiều hướng tiếp nhận kiệt tác Đây thôn Vĩ Dụ. Song, ai cũng thấy rằng bài thơ nói về tình ỹêu – một tình yêu đơn phương, thơ mộng, trong sáng, hồn huyền ảo. Tuy nhiên, khó phủ nhận được là Hàn Mặc Tứ đã nói khá hay về xứ Huế mộng và thơ. Đây thôn Vĩ Dạ chi vẻn vẹn có 3 khổ, tổng cộng 12 câu thất ngôn.

Bài thơ có lẽ là lời trách thầm, và cũng là lời nhắn nhủ nhẹ nhàng gửi gắm của nhân vật trữ tình, trong một tâm trạng vời vợi nhớ mong:

Sao anh không về chơi thôn Vi?
Nhìn nắng làng can nắng mới lên,
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền?

Nếu như mỗi tình yêu đều gắn với một không gian và thời gian cụ thể, thì mỗi hình ảnh của nhân vật trử tình trong bài thơ này gắn với vườn tược và con người Vĩ Dạ, đều những kỉ niệm thật khó quên. Có dịp, xin mời bạn hãy về thăm thôn Vĩ vào một buổi sớm mai Vĩ Dạ nằm ngay bên bờ sông Hương êm đềm thơ mộng, chỉ cách trung tâm cố đô Huế khoảng không đầy một giờ tản bộ. Từ xưa, thôn Vĩ Dạ đã nổi tiếng bởi cây cối xanh tươi, và những biệt thự nhỏ nhắn duyên dáng, thấp thoáng, tưới màu xanh của cây lá. Thôn Vĩ Dạ cũng nổi tiếng như sông Hương, núi Ngự, chùa Thiên Mụ… của xứ này. Bởi vậy, ta không lấy làm ngạc nhiên khi thấy nhiều nghệ sĩ tên tuổi như Nguyễn Bính, Bích Khuê, Nguyễn Tuân… đều có những cảm giác mà cảm hứng được nảy sinh từ thốn Vĩ Dạ nên thơ.

Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ mẫu số 3

Sớm mai, nắng mới long lanh trên những tàu cau còn ướt sương đêm. Khách từ xa tới sẽ thấy hàng cau trước nhất, vì nó thường cao hơn hẳn những cây cối xum xuê ở dưới. Đất đai Vĩ Dạ phì nhiêu, được con người cần cù chăm bón; quả thật, cây cối ở đây xanh tốt mơn mởn và sạch sẽ như được lau chùi, mài giũa thành như những cành vàng lá ngọc…

Câu thơ: Lá trúc che ngang mặt chữ điền?

Thật là một sáng tạo độc đáo. “Mặt chữ điền” gợi cho người đọc nhớ tới hình ảnh ngươi dân có khuôn mặt vuông vức, thân hình cường tráng, đầy nam tính. Nhưng, khi hình tượng này đặt trong chính thể đoạn thơ và câu thơ: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền” thì ấn tượng nổi bật lại là sự hài hòa, gắn bó mật thiết giữa con người với vườn tược quê hương. Như vậy, câu thơ còn khắc họa thành công một nét đáng nhớ; đáng yêu của thôn Vĩ: Cảnh đẹp đẽ, tốt tươi; con người đôn hậu giàu sức sống.

Tiếp nối mạch cảm xúc của khổ đầu, dường như khổ thứ hai, nhà thơ có phần (lành để đặc tà cảnh sóng nước, mây trời xứ Huế và cũng bộc lộ niềm hoài vọng bâng khuâng:

Gió theo lối gió mây đường mây,
Dòng nước buồn thỉu hoa bấp bay;
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?

Nhịp diệu dịu dàng, khoan thai của xứ Huế được khắc họa thành công: Gió và mây nhè nhẹ trôi đi; sông Hương nước chảy lặng lờ. Hoa ngô (hoa bắp) chi khẽ đung đưa theo chiều gió. Khác với khố một, đến khổ thứ hai này, không gian được miêu tả như trong mộng ảo, tràn ngập ánh trăng. Nhá thơ không những chỉ ta, không những chỉ nhìn bằng mắt mà điều quan trọng hơn là còn “nhìn” bằng thế giới tâm linh của mình: Do đó, không có biên giới giữa thực và mộng và dường như càng về cuối thế giới tâm linh, thế giới mộng ao càng lấn át thế giới hiện thực. Vì là mộng ảo, nên có nỗi băn khoăn rất mộng mơ: “Thuyền ai đậu bến sông Trăng đó – Cỏ chở trăng về kịp tối nay?”. Thuyên trăng thì có nhiều thi nhân nhắc đến. nhưng “sông Trăng” thì có lẽ Hàn Mặc Tử là người sáng tạo đầu tiên. Dường như trong những câu thơ trên, có sự mong chờ, niềm hi vọng, lẫn nỗi buồn man mác của nhà thơ, ở đây rõ ràng, không có sự đặc sắc của một bút pháp phác họa đúng linh hồn của một xứ sớ, mà điều quan trọng nữa là: Những nét phác họa ấy gợi lên ở người đọc một tình yêu thật dịu dàng, kín láo, mà sâu xa rộng mở đến khôn cùng. Ấn tượng của người đọc về những điều nói trên sẽ được nhà thơ tô đậm qua khổ kết:

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?

Đúng là xứ Huế vốn mưa nhiều, lắm sương khói. Do đó, phải chăng khổ thơ trên có nét tả thực, cũng giống như “hàng cau”, “lá trúc” “hoa bắp”… ở những khổ thơ trước? Sương khói trắng, và áo em cũng trắng: Bởi vậy, nếu nhà thơ chỉ nhìn thấy bóng người thôi (nhân ảnh), thì cũng là điều dễ hiểu. Tuy vậy, như đã nêu, Hàn Mặc Tử vốn là nhà thơ lãng mạn đích thực, cái chính là thi sĩ đã nói bằng tâm tưởng, gieo vào lòng người đọc một thoáng bâng khuâng: Người thiếu nữ Huế tươi đẹp quá, kín đáo và huyền ảo quá; nào ai có biết tình yêu của họ bền chặt, hay cũng chỉ mờ ảo như khói sương xứ Huế? Ở đây, dường như tác giả cảm thấy mình chơi vơi hụt hẫng, trước một mối tình đơn phương lung linh, huyền ảo. Nếu nhận ra rằng. Hàn Mặc Tử vốn là người rất mực tài hoa, luôn khao khát yêu thương; nhưng căn bệnh phong hiểm nghèo đã làm ông không có được một tình yêu trọn vẹn. Nhà thơ đã từng phải sống có độc, lúc thì trong một con thuyền nhỏ lênh đênh chẩng có bến bờ, lúc thì khắc khoải bên dãy núi ven thành phố, và cuối cùng phải nằm vô vọng ở nhà thương Tuy Hòa chờ cái chết… Ta càng thông cảm cho một thoáng hờn dồi, trách móc tưởng như vô cớ của cây bút đa tài, mà bất hạnh này. Phải yêu người Vĩ Dạ, nói rộng ra là phải yêu người xứ Huế; hiểu xứ Huế, gắn bó với xứ Huế sâu sắc đến độ nào, thì thi sĩ mới nói về tình yêu, về xứ Huế đứng và hay như thế!

 

8. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 8:

Thời gian vừa qua, bài thơ lãng mạn gây ra nhiều nhận định bất đồng, thậm chí đối lập nhất là khi phân tích, bình giảng, 12 câu Đây thôn Vĩ Dạ. Nguyên nhân sự hạn chế của một số bài viết có nhiều. Thứ nhất, là thói quen xã hội học dung tục; như tác giả bài “Tiếng thở dài” – Chia sẻ với Hàn Mặc Tử đã nhận xét: “Tác phẩm nào, người phân tích cũng cố quy về giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo (…). Cái hay của văn chương nhiều hình nhiều vẻ, đâu phải chỉ có vài ba giá trị được khuôn sẵn rồi cứ thể ép tác phẩm cổ kim đông tây rào những gia trị ấy'”‘. Thứ hai là do người nghiên cứu không thuộc phong cách nghệ thuật của đối tượng mà mình tìm hiểu; Ví dụ: ai cũng rõ một trong mấy nét cơ bản của tiếng thơ Hàn Mặc Tử là hưởng nội: “Hàn Mặc Tử luôn luôn có khuynh hướng quay vào nội tâm, ông rất ít tả, ít kể theo cái nhìn của con mắt” nói như Trần Đăng Thao: Hàn Mặc Tử thường “nhìn thấy bằng tâm tưởng”, nhưng bởi không thông thuộc phong cách thi pháp bao trùm này trong thơ Hàn Mạc Tứ, người viết những dòng phân tích Đây thôn Vĩ Dạ, trong Soạn văn (tập I) chỉ hoàn toàn tập trung phân tích khách thể được tái hiện trong tác phẩm qua ba đề mục: Thôn Vĩ Dạ, Dòng sông Hương và Những cô gái Huế – Lê Bảo đã nhận xét đúng rằng: Giảng văn như vậy thì mới chỉ chủ đến “cái ý ở trong lời, ở tầng thứ nhất của ý nghĩa”, mà thật ra: “Di mạch trữ tình vừa thấm đậm hồn người vừa thể hiện bằng một thiên bẩm tài hoa; chính đầy mai là điều cần nói”‘ – Thứ ba là sự cảm thụ nghệ thuật thiếu nhạy bén.

Mai Văn Hoan (Sông Hương, số 2; tháng 2,3 – 1990). Vẻ đẹp độc đáo trong thơ Hàn Mặc Tử – Vũ Quần Phương (Giáo viên nhân dân, số đặc biệt; tháng 7-1989). Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử (GVND, số đặc biệt; tháng 3-1990. Trường Đại học Sư phạm I Hà Nội và NXB Giáo dục (1989) (5) về bài thơ Dây thôn Vĩ Giạ của Hàn Mặc Tử (Giáo viên nhân dân, số đặc biệĩ tháng 11-1989 kết hợp với nguyên nhân thứ tư: Thái độ tùy tiện thiếu nghiêm túc trong đã dẫn những ý kiến phân tích hoàn toàn sai như trường hợp Lê Đình Mai'”. Bài viết của tác giả Lê Đình Mai khiến không gian nhất là những ai gắn bó với Huế đẹp và thơ không thể im tiếng: “Lẽ ra tôi nên viết bài này…Nhưng sao tôi thấy không đành! Không đành với Hàn Mặc Từ, đành với bà Hoàng Cúc, không đành với bạn đồng nghiệp, với bạn đọc xa “hồn mộ Hàn Mặc Tứ” Mai Văn Hoan; tác giả bài Nói thêm về bài thơ Thôn Vĩ Hàn Mặc Tử cũng có phản ứng tương tự…

Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ để thấy được tình yêu thiên nhiên, cuộc sống của tác giả

Để định hướng tiếp cận đúng đắn và có điều kiện cảm nhận chính xác những lơ vừa xa cách nhau vữa mờ ảo của Đây thôn Vĩ Dạ thì một khi biết rằng nội bài thơ liên quan đến Hoàng Cúc (một thiếu nữ trong trắng, con nhà gia giáo lúc ấy giờ đang cư ngụ ở thôn Vĩ Dạ nên thơ nên họa, chứ không phải liên quan đến các cô gái “giang hồ” ở cái xóm bình khang Vĩ Dạ “dâm ô” theo một suy diễn tưởng tượng nào đó), ta không thể không nhắc lại đôi điều về mối quan hệ tình cảm tình Hàn Mặc Tử với Hoàng Cúc – căn cứ vào những tài liệu đáng tin cậy của Quách Tín người bạn thơ gần gũi nhất của Hàn Mặc Tứ) Đào Quốc Toản (cán bộ giảng văn Đại học ở Huế, trước đây khi hướng dẫn sinh viên làm khóa luận về thơ Hàn Mặc Từ đã tìm và gặp gỡ bà Hoàng Cúc) và thầy giáo Mai Văn Hoan, người hiện học ở đất núi Ngự sông Hương đã “có mặt trong đám tang” bà Hoàng Cúc: “Có thể nói là một trong những đám tang lớn nhất ở Huế gần đây mà tôi được biết”

Hoàng Cúc khi là một thiếu nữ mới lớn, sống ở Quy Nhơn. Cô con nhà quan, cô không đẹp nhưng có duyên và thùy mị nết na. Nhà cô đi chung một lối với nhà hàn Mặc Tử (lúc ấy đang làm việc ở Sở đạc điền). Giữa hai người hẳn có một mối thân thiết rất đơn giản nhẹ nhàng kiểu những ai gần ngõ. Nhà thơ đã viết những vần Hoàng Cúc (trong tập Gái quê) với tình cảm đơn phương vô vọng; vì không những

Hoàng Cúc là một thiêu nữ mới lớn, con nhà nề nếp, tính tình kín đáo, mà hoàn cảnh hai gia đình có một hố sâu ngăn cách: thán phụ Hoàng Cúc là viên chức cao áp, nhà theo đạo Phật… còn Hàn Mặc Từ mồ côi cha từ thuờ thiếu thời, gia đình theo đạo Thiên Chúa, đời sống khó khăn, thêm nữa lúc ấy Hàn Mặc Tử chỉ là viên chức nhỏ Sở đạc điền, lại đang có nguy cơ thất nghiệp… Khoảng 1935, sau khi Hàn Mặc Từ từ giã Quy Nhơn vào Sài Gòn làm báo, thì gia đình Hoàng Cúc cũng chuyển từ Quy Nhơn ra Huế (ở thôn Vĩ Dạ). Cuối năm 1936, lúc chớm có hiện tượng sức khỏe không bình thường, tuy chưa khẳng định là bệnh phong, Hàn Mặc Tử từ Sài Gòn trở lại Quy Nhơn thì: “Trước sau nào thấy bóng người…”; nhà thơ coi như Hoàng Cúc đã bước lên xe hoa chung thân vĩnh biệt, (mặc dầu, không rõ đích xác vì li do gi, từ đó về sau, Hoàng Cúc khước từ mọi đám cầu hôn, sống độc thân ở Vĩ Dạ và hoạt động ở Hội Phật tử miền Nam cho đến lúc mất). Khoảng năm 1937, nghe tin Hàn Mạc Tử mắc bệnh nan y, Hoàng Cúc đã gửi về Quy Nhơn cho Hàn Mặc Tử một tấm hình chụp hồi còn mặc áo dài trắng trường Đông Khánh có kèm lời thăm hỏi sức khoẻ và “trách” Hàn Mặc Tứ sao lâu nay không ra thăm Vĩ Dạ? Không thăm lại đất cù người xưa? (Hàn Mặc Tử đã từng học Trung học Pellerin ở Huế)”.

Nhận được những dòng tình cảm chân thành quý giá của người thiếu nữ vốn có nếp sống kín đáo ấy, Hàn Mặc Tử xúc động mạnh, và Đây thôn Vĩ Dạ đã ra đời (hẳn ngay trong năm 1937). Bài thơ được gửi ra Huế cho Hoàng Cúc. Thời gian lặng lẽ trôi, rồi bà Hoàng Cúc đã giữ gìn bài thơ kỉ vật này cho đến lúc từ trần. Biết rõ nguồn gốc, hoàn cảnh ra đời của Đây thôn Vĩ Dạ là như vậy, chúng ta có thể lướt qua vùng giải về chữ nghĩa mờ ảo mơ màng, đang xâm nhập được hậu ý tứ sâu xa của tác phẩm.

Tứ thơ cơ bản đích thực của Đây thôn Vĩ Dạ phải chăng là nỗi niềm âu lo cho hạnh phúc, trong khát vọng cái đẹp hóa giải trạng huống đau thương. Tứ thơ bao trùm này thể hiện tập trung trong hai câu thoáng ý vị nghi vấn: “Có chở trăng về kịp tối nay” (Có diễm phúc được hưởng nhận chăng, cái Đẹp của đất trời?), “Ai biết tình ai có đậm đà” (Có diễm phúc được hưởng nhận chăng, cái (Đẹp của tình người?).

Mở đầu bài thơ là câu: “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?” Lời thơ khơi dòng thi tứ tương tự sự biến tấu tình cảm trong lời thơ cua người thôn Vĩ, như muốn khẳng định việc thăm hỏi ân cần ấy không phải trong mơ mà có thật; và như thế, đồng thời cũng để bản thân dược nhấm nháp thứ “tiên được” không những đối với thời bệnh mà còn cả cho tâm bệnh nan y. Tiếp đó, lời thơ đã từ từ gợi thức những hình bóng thôn Vĩ ngày xưa – thời người thơ còn là cậu học trò Trung học Pellerin Huế:

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc chê ngang mặt chữ điền.

Tờ thơ “tiên cược” của tấm lòng son thôn Vĩ quả đã có tác dụng nhiệm màu đối với người bệnh: Sinh lực hồi sinh; do đó dất trời đã mờ ra trán đầy sức sống: “nhìn nắng hàng cau nắng mới lên và cảnh tri xuất hiện đẹp tươi như trước mát trẻ thơ “Vườn ai mướt quá xanh như ngọc” về từ pháp mà nói, chữ “mướt” thật rất Hàn Mặc Tử; và khi so sánh “xanh như ngọc” thì rõ ràng thi trung hữu họa”, mà đây la bút pháp của một danh họa trường phái ấn tượng nhân lực tinh tướng và trái tim đa cam). Hồi không rõ từ khơi dâu trong kí ức trở về một bức chân dung có bố cục hẳn hoi xóm thôn Vĩ Dạ: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”… Một đặc điểm thơ Hàn Mạc Tử là phong cánh hiện ra trong một số bài rất đậm đà sắc màu dân tộc. Không gắn bó máu thịt với quê hương xứ sở, khó có thể viết được những câu thơ như trong khổ Đây thôn Vĩ Dạ vừa rồi, và những câu hoặc ngọt lịm giai điệu dân ca Nhưng hỡi ôi! Niềm vui quá ngắn trước vẻ đẹp của tình người (Sao anh không vá của cảnh đời không tránh khỏi chia lìa và vinh quyết. Cái lối chuyến tứ rất nhanh, có khi rất xa. cũng là một tập thơ Hàn Mạc Tử; và khi “Những đột xuất ấy lặp lại với tấn số cao hiếu” (Vũ Quần Phương). Càng ở những tác phẩm cuối thơ Hàn Mặc Tử càng thể hiện rõ đặc đỉêm này. Chúng không lạ lùng điều ấy khi nhớ lại rằng: thơ Hàn Mặc Tử trong khoảng hơn 10 năm (từ đời Đường đến chủ nghĩa tượng trưng. Ngay từ tập Thơ Điêu, trong có yếu tố tượng trưng đã thấp thoáng xuất hiện. Câu thơ thôn Vĩ phảng phất bút pháp của trường phái ấy không khỏi không gây thêm đôi chút rắc rối khó hiểu nữa (dẫn đến những cảm nhận phân tán) đối với độc giả

Do trực cảm mối quan hệ giữa bản thân với Hoàng Cúc (có lẽ cũng là với không ít những người thân thiết, khác) trước sau sẽ là gió – mây đôi ngả; nên trừớc mắt nhà thơ: “nắng mới” thên Vĩ phút chốc đã lụi tàn, thay vì là hình ảnh “Dòng nước buồn thiu” của Tiêu Kim Thúy (nét ‘hoa bắp lay” lại cũng là một hình tượng thơ xuất hiện đột ngột theo kiểu quen thuộc trong thi pháp Hàn Mặc Tứ – mặc dầu về phương diện luận lí có thể cho rằng: Nghĩ về Vĩ Dạ là nhớ đến Cồn Hến giữa sông Hương đối diện Vĩ Dạ, trên cồn trồng nhiều vạt bắp với vùng hoa ngút ngát lay động theo gió)… Mông lung khuây phần nào mối sầu gió – mây đôi ngả, nhà thơ ngóng đợi một bạn cố tri có vẻ đẹp “huyền ảo”: Trăng Vàng Trăng Ngọc. Nhưng bạn cố tri vô cùng thân thiết ấy có về kịp không?… “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó – Có chở trăng về kịp tối nay mà cứu rỗi linh hồn bất hạnh này khống? – Kết thúc khổ thơ II là một tín hiệu mong chờ cứu nạn, nhưng lời khẩn cầu đồng thời lại đã chứa đựng niềm hồ nghi hiệu quả.

Khổ thơ III xuất hiệu tiếp theo cũng không hoàn toàn rồ mạch. Đọc thơ Hàn Mặc Tư nhiều khi như xem tranh đồng hiện: Sự vật, sự thể ở những thời gian không gian xa cách nhau đồng loạt xuất hiện và xâm nhập lẫn nhau không quan tâm luận lí – tinh luận lí ở đây chi tồn tại trong tinh thần toàn khối dòng tâm tưởng. Đọc Hàn Mạc Tử, người ta cũng dễ liên tưởng đến thơ Lamactin: Thứ thơ vừa lãng mạn vừa chứa đựng mầm mống của chủ nghĩa tượng trưng, nhiều lúc ngẫu phát: Cõi lòng nhà thơ có khi như chìm đắm vào một cõi mù sương, bởi vậy, cảnh trí ngoại giới được tái hiện chỉ có tính chất như những âm thanh của tâm hồn phán hưởng khi va chạm với sự vật đó là kiểu thơ “phong cánh nội tâm”… tương tự như vậy: “Mơ khách đường xa, khách đdường xa” là ai mơ? Theo mạch thơ và dựa vào ý tứ trong nội dung thơ Hoàng Cúc gửi Hàn Mặc Tứ, người mơ hẳn đang sống ở Vĩ Dạ, nhưng cũng không loại trừ ý nghĩa là chủ thể lãng mạn cũng mơ theo… Và rồi: “Áo em trắng quá (màu áo trắng trong bức ảnh Hoàng Cúc gửi Hàn Mặc Tử?), có nghĩa: tâm hồn em thánh thiện quá, hạnh phúc đến đột ngột quá… ta say men sắc màu trinh trắng đến choáng váng “nhìn không ra Hay chỉ hàm nghĩa là: Những nét chữ từ thôn Vĩ gửi về Quy Nhơn đã làm thao thức hình bóng xa xôi một nữ sinh Đồng Khánh thuở nào… Đến câu tiếp theo, đòi cảnh thơ với phong độ mơ màng quen thuộc vẫn như còn tiếp tục bay lượn kiếm tìm cái Đep của miền đất Thầu kinh sương khói mịt mờ – miền đất có:

Dòng Tiêu Kim thủy gà xao xác
Ngẩng thấy kinh ki khái vấn vương:

(Văn Cao – Một đêm dài lạnh trên sông Huế)

Cuối cùng, nếu ở khố thơ II, nhà thơ vừa muốn nhờ Trăng Vàng Trăng Ngọc làm tan biến nỗi sầu thương, vừa âu lo ước nguyện không thành. Có chở trăng về kịp tối nay, thì chấm dứt khổ thơ thúc toàn bài nương nhờ cái đẹp của tình người làm liệu pháp cứu rồi, người thi nhân hoạn nạn của trần giới và đất trời này cũng vẫn không khỏi ngậm ngùi nghi ngại:

Ai biết tình ai có đậm dà

Bối cảnh hương sắc quê xứ Việt, phải chăng tỉ trọng chủ yếu trong khối thơ tứ Đây thôn Vĩ Dạ có ý nghĩa là những thẩm mĩ chứa đựng ước nguyện được cứu nạn – những tín hiệu tuy đứt nỗi mơ hồ mà thiết tha thấm thìa của một tấm linh hồn bất hạnh – chuỗi tín hiệu cầu cứu ấy tiếp khuyên thiện: Cộng đồng con người hãy vị tha và chung thủy nhất là đối với những thân phận bi kịch đã không nên nói lời rên xiết:

Trời hỡi! Nhờ ai cho khói đói
Gió trăng có sẵn làm sao ăn?
Làm sao giết được người trong mộng
Bể trả thù duyên kiếp phũ phàng.

(Lang thang)

 

9. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 9:

Trong số các thi sĩ Việt Nam hiện đại, Hàn Mặc Tử là người khổ nhất. Tạo hóa vốn rộng luợng, nhưng không hay đãi đăng khách văn chương. Nhà thơ chỉ sống vẻn vẹn 28 năm (1912-1940). 28 năm của một đời người, sao lại lắm truân chuyên khổ ải? Ông xuất hiện trên bầu trời thi ca Việt Nam như một vì sao băng, ngắn ngủi mà lóe sáng, và những ai một lần đã tiếp xúc với thơ Hàn Mặc Tử thì “dấu ấn” kia không thể xóa nhòa.

Mấy năm trở lại đây, vị trí của Hàn Mặc Tử trong lịch sử văn chương nước nhà đã dần hồi được trả lại đúng giá trị vốn có. Trong chương trình môn Văn bậc Trung học phổ thông, lần đầu tiên thơ Hàn Mặc Tử được đem ra giảng dạy cho học sinh qua bài Đây thôn Vĩ Dạ. Bài thơ chỉ có 12 câu, nhưng hồn vía Hàn Mặc Tử vẫn hiển hiện nguyên vẹn: Tài hoa, thật thà và tha thiết dâng hiến. Thi sĩ Pháp, Elsa Triolet nói “nhà thơ là người cho máu”. Với Hàn Mặc Tử, đấy là tận cùng của dâng hiến.

Năm 1936, đang làm báo ở Sài Gòn, Hàn Mặc Tử biết mình mắc chứng nan y (bệnh phong), liền trở về thành phố Quy Nhơn. Khi đó bà Hoàng Cúc, người yêu đầu tiên của thi sĩ vừa mới ra Huế, ở chốn xa xôi, người tình năm cũ không biết chuyện nhà thơ bệnh, gửi thư hỏi thăm cùng với lời trách trên tấm ảnh của mình “Sao không về thăm Vĩ Dạ?”. Đây thôn Vĩ Dạ là lá thư tình giãi bày tâm trạng, có điều nó được diễn đạt bằng ngôn ngữ thi ca. Hai khổ thơ đầu, nhà thơ hóa thân thành người thiếu nữ thôn Vĩ, đang trách móc người yêu và kể về Vĩ Dạ:

Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

Người thôn Vĩ mà cứ như ai đâu. Vĩ Dạ lúc gần, lúc xa. Ố, thì hóa ra, đấy là tâm trạng của người tương tư: Chỉ thiếu một người nhưng không gian trống rỗng (Lamactin). Nhà thơ hóa thân hay thật. Màu xanh của lá, chút nắng mới lên vẫn chưa đủ ấm lòng người thiếu nữ.

Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ tuyển chọn

Nàng buồn và “cảnh có vui đâu bao giờ”: Gió theo lối gió, mây đường mây Dòng nước buồn thiu, hoa bấp lay…

Viết đến đây thi sự hóa thân của nhà thơ vào lòng người thiếu nữ cũng chấm dứt.. Thi sĩ, anh có thể trốn tránh mọi điều, trừ bản thân anh. Mà Thượng đế, bao phen lỡ tay, tâm hồn nhà thơ mới phức tạp, giàu ưu tư và đa cảm làm sao! Người đời có thế trách khách văn chương hay viển vông. Nhưng ở đây là ước mơ thật:

Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?

Một “bên sông trăng” hiện hữu ở ngoài đời thực. Và cũng có một “bến” tít tắp trong tâm tưởng con người. Khi “Trăng” không về cõi ấy hoang vắng buồn bã biết bao! Có người bình những câu: “Áo em trắng quá nhìn không ra: Sương khói mờ nhân ảnh…” là lúc nhà thơ nhìn tấm ảnh người yêu cũ, huyện cách xa bây giờ, hết thảy như muốn nhòa đi. Đấy mới chỉ là cái nghĩa của văn bản”, chứ chưa phải của thơ hay tâm hồn Hàn Mặc Tử. Bất cứ nhà thơ tài hoa ở thời đại nào cũng thấy giữa mình và cuộc đời có nhiều lỗi nhịp ít nhiều, họ cô độc, đôi khi chỉ trong tâm hồn, chứ không nhất thiết giữa đám đông. Trường hợp Hàn Mặc Tử và những năm tháng ấy, điều đó càng rõ. Biết vậy, nhưng vẫn khát khao giãi bày, khát khao dâng hiến. Hình dung Đây thôn Vĩ Dạ là bức thư tình gửi một người yêu xứ Huế của Hàn Mặc Tử thì Ai biết tình ai có đậm đà? Là lời than thở về một hoàn cảnh không thể giãi bày đối với Hoàng Cúc. Song, hiểu Hàn Mặc Tử – một người tình làm thơ, đấy còn là tiếng nói của thi nhân với cuộc đời.

Ngày ấy, Hàn Mặc Tử đã muộn phiền Ai biết tình ai có đậm đà? Và, có lẽ, cho đến buổi trưa nghiệt ngã 11-11-1940, nhà thơ tài hoa này vẫn ôm trọn khối tình đau đớn với cuộc đời, ra đi, để lại: “Một nấm mồ bằng đất, một cây thánh giá bằng gỗ tạp, không vòng hoa, không hương khói, đìu hiu quạnh quẽ dưới một gốc cây phi lao!” (Quách Tấn). Đến nay, 50 năm đã trôi qua, khi người đời nhận ra Hàn Mặc Tử là ánh sao băng không thể xoa nhòa dấu ấn trên bầu trời thi ca dân tộc thì xin ai đừng trách “Sao anh không về?”, vì chẳng phải bao năm nhà thơ vẫn ở lại đó sao? Xin hãy rộng đường cho người năm cũ…
 

10. Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu số 10:

https://thuthuat.taimienphi.vn/cam-nhan-bai-tho-day-thon-vi-da-40954n
Đây thôn Vĩ Dạ là tác phẩm quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 12. Để củng cố kiến thức về tác phẩm, bên cạnh những bài Cảm nhận về bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ trên đây, các em không nên bỏ qua những bài văn mẫu đặc sắc khác như: Soạn bài Đây thôn Vĩ Dạ, Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, Cảm nhận về khổ thơ thứ 2 trong bài thơ Đây Thôn Vĩ Dạ,  Phân tích bức tranh thiên nhiên trong bài Đây thôn Vĩ Dạ,  để nắm vững những kiến thức Ngữ Văn 11 của mình.